در این بخش تحقیق درباره درس آزاد ششم فرهنگ بومی 1 در مورد شب یلدا را تهیه کرده ایم.در ادامه متن های کاملی درباره فرهنگ بومی شب یلدا اماده کرده ایم
تحقیق درباره در آزاد کتاب فارسی ششم
شب یلدا یا شب چله یکی از جشن های پر طرف دار و موروثی در فرهنگ و تاریخ ایران است که با غروب آفتاب ۳۰ آذر یعنی آخرین روز پاییز آغاز میشود و تا طلوع آفتاب ۱ دی اولین روز زمستان ادامه ادامه دارد. که با جمع شدن خانواده ها دور هم همراه است که معمولا این شب را با فراهم کردن انواع میوه ها و خوراکی ها و فال گرفتن، شاهنامه خوانی و همیچنین خواندن دیوان حافظ جشن می گیرند و هر شهر آداب و رسوم خاص خود را دارد.
فرهنگ بومی شب یلدا
ایرانیان باستان با این اعتقاد که سپیده دم شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها طولانی تر می شوند و تابش نور ایزدی جهان را فرا می گیرد، آخرین شب پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید نامیدند و از آن زمان تاکنون، برای آن جشن بزرگی بر پا می شود و به همین دلیل، در آیین زرتشتی، به دهمین ماه سال، دی، به معنای« دادار و آفریننده» می گفتند که در واقع، ماه تولد خورشید بود.
ابوریحان بیرونی جشن یلدا را «میلاد اکبر» می نامد که منظور از آن میلاد خورشید است. در کتاب آثار الباقیه ابوریحان بیرونی از روز اول دی ماه، تحت عنوان خور یاد شده است و در کتاب قانون مسعودی نسخه موزه بریتانیا که در لندن موجود است، این روز، خُره روز نام گرفته است و در بعضی منابع دیگر خرم روز نامیده می شود. فردوسی هم در شاهنامه، یلدا و خور روز را به هوشنگ از شاهان پیشدادی ایران نسبت داده است.
علت اهمیت شب یلدا
و عده ای دیگر معتقدند که شب، مظهر تاریکی و وحشت است و در شب یلدا که طولانی ترین شب سال است، تاریکی بر روشنایی تسلط دارد، و فردای آن روز، روشنایی طولانی میشود و بر تاریکی غلبه می یابد، لذا ایرانیان، تولد دوباره خورشید و غلبه روشنایی بر تاریکی را جشن میگیرند. به هر حال ایرانیان با فرهنگ غنی و کهن خویش، مراسم شب یلدا را با توجه به آداب و رسوم و سنتهای مناطق سکونت خود برگزاری میکنند و هر سال خاطره ای به یاد ماندنی از آن به جای میگذارند.
آداب و رسوم و افسانه های مربوط به شب یلدا
در ایران باستان، خور روز، روز برابری انسانها بود؛ در این روز، همه، از پادشاه گرفته تا مردم کوچه و بازار، لباس ساده می پوشیدند تا یکسان به نظر بیایند و هیچکس حق دستور دادن و امر کردن به دیگری را نداشت و همه کارها داوطلبانه انجام می شد نه تحت امر و دستور از بالا.
همچنین، در این روز جنگیدن و خونریزی حتی کشتن گوسفند و مرغ ممنوع بود؛ این موضوع را نیروهای در حال جنگ با ایرانیان هم می دانستند و در میادین جنگ، خونریزی به طور موقت متوقف می شد و در اغلب مواقع همین قطع موقت جنگ به صلح طولانی تبدیل می شد.
علت این که ایرانیان باستان در روز تولد دی ماه دست از کار می کشیدند و استراحت می کردند این بوده است که آن ها نمی خواستند احیاناً مرتکب گناه یا رذالتی شوند زیرا آیین مهر، در روز تولد خورشید ارتکاب هر عمل بدی حتی کوچک را گناهی بسیار بزرگ بر می شمرد. همچنین ایرانیان باستان، درخت سرو را مظهر قدرت در برابر تاریکی و سرما می دانستند و در خور روز در برابر آن می ایستادند و عهد می بستند که تا سال بعد یک درخت سرو دیگر بکارند. ایرانیان در شب یلدا باقی مانده میوه هایی را که در طول سال انبار کرده بودند به همراه خشکبار و تنقلات می خوردند و گرد هیزم افروخته می نشستند تا سپیده دم، بشارت روشنایی دهد زیرا به زعم و باور آن ها، در این شب، تاریکی و سیاهی در اوج خود است.
آداب و رسوم و آیین های شب یلدا در اقوام مختلف
بیشترین تفاوتی که بین اقوام مختلف در برگزاری مراسم یلدا مشاهده میشود در مورد اقلام خوراکی است که در پذیرایی‌ها و سفره شام از آن استفاده میکنند. مثلاً در کردستان، دلمه و نان سنگک در کرمانشاه، آجیل مشکل گشا، نان برنجی، شیرینی پنجره‌ای، کاک و راحت الحلقوم در گلستان، میوه های جنگلی و شیرینی هایی همچون کسمک در مازندران، غذاهای محلی مثل پلو با ماهی یا اردک یا مرغ، فسنجان با اردک یا مرغ و کوکو سبزی در شیراز، خرما، رنگینک و ارده شیره و کلم پلو و هویج پلو در خوزستان، خرما و ارده و قلیه ماهی در آداب یلدایی مردم همدان «فال سوزن» وجود دارد. زنی سالمند شعرهایی را پیاپی میخواند، دختر بچه‌ای بعد از پایان هر شعر، روی یک پارچه آب ندیده و دوخته نشده، سوزن میزند. حاضران در دل نیت میکنند و شعرها را به ترتیب به عنوان فالشان در نظر میگیرند.
مردم کهگیلویه و بویر احمد رسم زیبایی به نام «کاسه بهره» دارند که در آن برای همسایه های فقیر خود غذا می‌برند. همچنین با آرزوی داشتن زمستانی پربارش، در ظرف‌های بزرگ آش محلی می‌پزند و بین مردم پخش میکنند. غذاهای محلی این خطه از کشور عبارت است از: آش دووا، شیر برنج، آش کارده، شله بادام و شله ماش که بسته به سلیقه خانواده‌ها زینت بخش سفره یلدا میشود.
در آداب و رسوم یلدایی مردم خراسان، تهیه و خوردن «شیرینی کف» که به صورت گروهی انجام میشود، طرفداران زیادی دارد. تهیه گیاه «چوبک»، جدا کردن ریشه آن، خیساندن و چند بار جوشاندن ریشه، ریختن آن در ظرف سفالی به نام «تغار» و روی حرارت قرار دادن آن، هم زدن مداوم آن به وسیله چوب‌های نازک درخت انار تا اینکه سفت شود و بافتی گز مانند پیدا کند و در پایان ترکیب آن با شیره یا شکر و تزیین «شیرینی کف» با مغز پسته یا گردو و نوش جان کردنش تماماً کاری گروهی است که همکاری مردم در تمام سنین را می‌طلبد.
در آداب یلدایی مردم همدان «فال سوزن» وجود دارد. زنی سالمند شعرهایی را پیاپی میخواند، دختر بچه‌ای بعد از پایان هر شعر، روی یک پارچه آب ندیده و دوخته نشده، سوزن میزند. حاضران در دل نیت میکنند و شعرها را به ترتیب به عنوان فالشان در نظر میگیرند و در خطه لرستان، جوانان و نوجوانان در شب یلدا به پشت بام میروند و با خواندن اشعار مخصوص و پرت کردن شال یا چادر به خانه همسایه، تقاضای دریافت میوه، شیرینی و آجیل میکنند.
