ورم پا یکی از مشکلات شایع در بارداری است که ممکن است برخی خانم ها آن را تجربه کنند . یکی از علت های ورم پا در بارداری ، افزایش سطح هورمون پروژسترون در سه ماهه اول و سوم (آخر) بارداری است . همچنین ورم پا در زنان باردار به دلیل اینکه بدن مایعات بیشتری تولید میکند ، رخ می دهد تا به رشد جنین کمک کند. در ادامه اطلاعات بیشتری در این خصوص تهیه و منتشر کرده ایم.
درمان ورم پا در بارداری ; روش های پزشکی و خانگی
عوامل مختلفی منجر به تورم پا و مچ پا در بارداری می‌شود. در شروع بارداری بدن مایعات زیادی را حفظ میکند. علاوه بر این، رحم در حال رشد به وریدها فشار وارد میکند که بازگشت خون به قلب مختل می‌شود.
تغییرات هورمونی از دیگر موارد موثر در ایجاد چنین مشکلی است. در ادامه توضیحات بیشتری در این باره خواهیم داد.
علت ایجاد ورم پا در بارداری چیست؟
تورم در قسمت‌های خاصی از بدن، بخش طبیعی از بارداری است. ورم به این دلیل رخ می‌دهد که بدن مایعات بیشتری تولید میکند تا به رشد جنین کمک کند.
علاوه بر این گردش خون کُند می‌شود که به تجمع مایعات اضافه میکند. پا و مچ متورم می‌شود تا به رشد جنین کمک کند و در نهایت فشار بیشتری به رگ‌های قسمت پایین بدن وارد می‌شود.
افزایش سریع هورمون پروژسترون در سه ماهه اول بارداری سرعت هضم در زنان باردار را کند می کند و حتی می تواند باعث نفخ شکم شود. زنان باردار ممکن است متوجه کمی پف در دست، پا یا صورت خود شوند اما این ورم زیاد نیست. در صورت ورم کردن زیاد همراه با علائم دیگری مانند سرگیجه، سردرد یا خونریزی وجود بهتر است با پزشک تماس بگیرند.
ورم پا در بارداری چه زمانی خطرناک است
این ورم کردن به دلیل افزایش حجم خون و مایعات در بدن رخ می دهد. چون در این دوره حجم خون تقریباً افزایش می یابد. حتی احتباس مایعات با تغییرات هورمونی زیادی همراه است. تمام این مایع اضافی به نرم شدن بدن و آماده کردن آن برای زایمان کمک می کند. مطمئنا مایعات اضافی در روزها و هفته ها پس از تولد کودک به سرعت کاهش می یابد.
علت ورم پا در بارداری چیست ؟
سه ماهه دوم با هفته ۱۳ بارداری (تقریبا از شروع ماه چهارم) آغاز می شود. شروع ورم کردن پاها در حدود ماه پنجم بارداری امری طبیعی است، به خصوص اگر زن زیاد روی پای خود بایستد و یا هوا گرم باشد.
خانم هایی که ورم پا را تجربه می کنند به این صورت است که :
– به تدریج ظاهر می شود.
– در هوای گرم بدتر می شود.
– در پایان روز علائم بدتر می شود.
– زمانی که دراز می‌کشند یا پاها را بالا می‌آورند، تورم کاهش پیدا میکند.
– تورم در هر دو پا برابر است.
چه راهکارهای درمانی برای درمان ورم پا در بارداری وجود دارد؟
همانطور که پیش از این گفتیم تورم مچ پا یا پا در بارداری بسیار شایع است و معمولا پس از زایمان برطرف می‌شود. با این حال مواردی جهت درمان نیز وجود دارد که در ادامه ذکر خواهیم کرد:
1- پاهای خود را هنگام نشستن روی یکدیگر نیندازید، بهتر است که هنگام دراز کشیدن پاها را در ارتفاع نگه دارید.
2- به پهلوی چپ بخوابید، این حالت از خوابیدن فشار را از سیاهرگی که خون را از پایین بدن به قلب باز می‌گرداند، کمتر میکند. همچنین اگر در زیر پای خود بالش بگذارید، کمک بیشتری به گردش خون میکند.
3- ممکن است به شما پیشنهاد شود که جوراب‌های ساق بلند مانند جوراب شلواری در طی روز بپوشید.
4- روزانه فعالیت داشته باشید، فعالیت‌هایی مانند پیاده روی، دوچرخه ثابت یا شنا کردن می‌تواند به بهبود وضعیت شما کمک کند.
5- با این حال که تحقیقات کمی در این باره انجام شده است؛ اما، شواهد اینگونه است که راه رفتن یا ایستادن در استخر می‌تواند به‌طور موقت تورم را در بارداری کاهش دهد.
6- از ایستادن طولانی‌مدت خودداری کنید؛ زیرا این، حالت می‌تواند فشار را در پاهای شما را افزایش دهد و منجر به تورم بیشتر شود.
7- پاهای خود را برای افزایش جریان خون به قلب بالا ببرید.
8- هنگام خوابیدن زیر پای خود بالش بگذارید.
9- مصرف نمک را تا حد امکان محدود کنید.
10- باید بدن خود را هیدراته نگه دارید، اگر روزی ۸ تا ۱۰ لیوان آب مصرف کنید، از ایجاد آب اضافی در بدن جلوگیری می‌شود.
11- از مصرف کافئین خودداری کنید؛ چراکه، ادرارآور است، در واقع به این معنی که تولید ادرار را افزایش می‌دهد.
12- لباس‌های گشاد و راحت بپوشید.
13- از نشستن طولانی‌مدت خودداری کنید.
14- خود را خنک نگه دارید و از بیرون رفتن در هوای گرم خودداری کنید.
15- پاهای خود را برای بهبود گردش خون ماساژ دهید.
16- مصرف پتاسیم را افزایش دهید، در صورت عدم دریافت پتاسیم، این وضعیت بدتر می‌شود. مواد غذایی از جمله سیب زمینی با پوست، موز، اسفناج، ماست، عدس، ماهی سالمون و… حاوی مقادیر زیادی از پتاسیم هستند.
17- از نشستن طولانی‌مدت خودداری کنید
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
به طور کلی ورم پا در بارداری نیازی به مراجعه پزشک ندارد و با نکاتی که برای شما ذکر کردیم، می‌توانید تورم پا را تسکین دهید. با این حال در صورت مشاهده چنین علائمی حتما به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید:
1- افزایش ناگهانی تورم در پاها
2- ایجاد تورم ناگهانی در دست‌ها و صورت یا اطراف چشم‌ها
3- سردرد شدید
4- تاری دید
5- احساس درد شدید زیر دنده یا در شکم به‌خصوص در سمت راست
6- حالت تهوع و استفراغ
7- با رعایت تمام نکات، تورم تسکین پیدا نمی‌کند.
*** علائمی که برای شما ذکر کردیم، می‌تواند نشانه پره اکلامپسی در بارداری باشد و خانم‌ها با پیشرفت این وضعیت باید فورا به پزشک مراجعه کنند.
اگر فقط در یک پا ورم را مشاهده کنید که همراه با درد، قرمزی یا التهاب است، این بدان معنی است که شما یک ترومبوز ورید عمقی یا DVT دارید. DVT یک لخته خون است که معمولاً در پا ها ایجاد می شود. در صورت مشاهده این علائم بهتر است که با پزشک خود تماس بگیرید، زیرا زنان باردار بیشتر از افراد معمولی دچار لخته خون می شوند.
اگر مطمئن نیستید که ورم کردن شما طبیعی است یا نه و موجب نگرانی شما شده، بهتر است با پزشک یا ماما تماس بگیرید.
درمان خانگی ورم پا در بارداری
1- مصرف پتاسیم را افزایش دهید.
عدم مصرف کافی پتاسیم همچنین می تواند ورم را بدتر کند، زیرا پتاسیم به بدن کمک می کند تا میزان مایعات موجود در آن را متعادل تر سازه. بر همین اساس خوردن منابع خوب پتاسیم در رژیم غذایی بسیار مهم است.
بعضی از غذاهایی که به طور طبیعی پتاسیم زیاد دارند، عبارتند از:
- موز
- اسفناج
- عدس
- ماست
- چغندر
- ماهی سالمون
- سیب زمینی با پوست
- سیب زمینی شیرین با پوست
- لوبیا، برخی از آب میوه ها (به طور خاص انار، پرتقال و هویج)
2 – میزان مصرف کافئین خود را کاهش دهید.
مصرف کافئین در دوران بارداری مضر نیست؛ اما نوشیدن زیاد کافئین برای جنین می تواند مضر باشد. همچنین می تواند ورم در پاها را بدتر کند. کافئین یک داروی ادرارآور است. مصرف کافئین خود را با شیر یا یک چای گیاهی مانند نعناع جایگزین کنید تا در عوض انرژی بیشتری به شما بدهد.
3 – آب بیشتری بنوشید.
به نظر می رسد نوشیدن آب بیشتری برای مقابله با ورم پاها در دوران بارداری موثر باشد. بنابراین سعی کنید روزانه حداقل ۱۰ لیوان آب بنوشید تا کلیه های شما مواد سمی را از بدن خارج کند و بدن شما با راحتی آبرسانی شود. همچنین می توانید آب خود را با لیمو، نعنا یا انواع توت ها معطر کنید تا از آن لذت بیشتری ببرید.
4 – در هنگام استراحت پاهای خود را بالا بگذارید.
حتی اگر یک میلیون کار دارید که می خواهید قبل از تولد کودک انجام دهید، سعی کنید در صورت امکان بنشینید و پاهایتان را بلند کنید. در حالی که نشستن تمام مدت برای گردش خون عالی نیست، ایستادن تمام مدت هم سخت است. بنشینید و پاهای خود را برای مدتی به خصوص در پایان روز بلند کنید. این روش تا حدودی می تواند به تخلیه مایعات که در طول روز در پاهای شما جمع شده اند کمک کند.
5 – لباس راحتی و گشاد بپوشید.
پوشیدن لباس های تنگ، به خصوص در اطراف مچ دست، کمر و مچ پا، می تواند ورم کردن را بدتر کند. سعی کنید لباس راحتی و گشاد بپوشید یا حداقل از پوشیدن لباس های تنگ خودداری کنید.
6 – در دمای خنک بمانید.
اگر در ماه های گرم تابستان باردار هستید، ماندن در منزل در طول گرمای روز و جلوگیری از ورزش شدید می تواند به شما در خنک نگه داشتن و کاهش ورم کمک کند. همچنین می توانید لباس خنک بپوشید، کمپرس سرد را روی پاهای خود قرار دهید یا یک فن را در نزدیکی خود روشن نگه دارید.
7- پیاده روی کنید.
پیاده روی حتی به مدت ۵ الی ۱۰ دقیقه چند بار در روز می تواند به بهبود گردش خون و کاهش ورم در پاها کمک کرده و حتی می تواند یک استراحت خوب در طول روز باشد و یک راه عالی برای انجام ورزش های در دوران حاملگی است.
8 – کفش راحت بپوشید.
پوشیدن کفش های راحت و مناسب، برای کاهش ورم پا و همچنین جلوگیری از مشکلات لگن و کمر که می تواند با تغییر مرکز ثقل و افزایش وزن ایجاد شود، بسیار مهم است. برخی از پاهای زنان بعد از زایمان به اندازه قبل از بارداری خود برمی گردد، اما بسیاری از خانم ها متوجه می شوند که پای آنها به طور دائم یک اندازه کوچک یا بزرگتر شده اند.
9 – شنا کنید.
بررسی ها هنوز اثبات نکرده اند که فشار آب باعث کاهش ورم کردن در دوران بارداری می شود، اما بسیاری از خانم ها گزارش دادند که استفاده از استخر منجر به کاهش ورم در آن ها در دوران بارداری می شود. در استخرهایی که عمق آب تقریباً تا گردنتان است، بایستید و یا شنا کنید. حداقل شما احساس سبک تر، خنک تر کرده و کمی ورزش می کنید.
10 – مصرف سدیم را کاهش دهید.
یکی از راه های کاهش ورم در دوران بارداری محدود کردن میزان سدیم (نمک) است. نمک باعث می شود بدن آب اضافی را در خود نگه دارد. بر همین اساس سعی کنید از غذاهای کنسرو یا فرآوری شده خودداری کنید، زیرا این مواد به ویژه از نظر سدیم بسیار غنی هستند. همچنین سعی کنید نمک سفره اضافی را روی غذای خود نپاشید. استفاده از گیاهان معطر مانند رزماری، آویشن و پونه کوهی راهی آسان برای افزودن طعم به غذاهای شما بدون استفاده از نمک می باشد.
11 – ماساژ پاها را فراموش نکنید
شریک زندگی شما ممکن است به دنبال راه هایی برای درگیر شدن در روند بارداری باشد و این فرصت عالی است. ماساژ به گردش مایعات که تمایل به تجمع در پاهای شما دارند کمک می کند که به نوبه خود ورم کردن را کاهش می دهد افزودن مقداری روغن اسانس نعناع یا اسطوخودوس می تواند آرامش بیشتری را ایجاد کند. ماساژدرمانی برای رفع برخی از استرس هایی که می تواند همراه با بارداری باشند، بسیار مفید است.
12 – به سمت چپ بخوابید.
خوابیدن در سمت چپ در صورت امکان می تواند جریان خون را بهبود بخشد و باعث کاهش ورم پاها می شود. دراز کشیدن در سمت چپ باعث فشار رحم از ناحیه تحتانی واژن می شود.
کلام آخر
ورم کردن پاها یک عارضه جانبی بسیار شایع در بارداری است که به دلیل افزایش حجم مایعات در بدن و همچنین کاهش گردش خون ایجاد می شود. اگر ورم ناگهانی یا شدید دارید، بهتر است که با پزشک خود تماس بگیرید، زیرا ممکن است نشانه دهنده یک مشکل جدی باشد.
اما ورم کم پاها در دوران بارداری قطعاً طبیعی است. با ورزش منظم و ملایم، نوشیدن مقدار زیادی آب، استراحت و خوردن یک رژیم متعادل می توانید از ورم کردن پا در دوران بارداری جلوگیری کنید.
