مهارت تصمیم گیری در کودکان اگر در زمان درست به آنها آموزش داده نشود، بدون شک مشکلات فراوانی به وجود میآورد. این مسئله بهقدری تاثیرگذار و با اهمیت است که نادیده گرفتن آن بدون شک بزرگترین اشتباه خواهد بود. بهطورکلی آموزش مهارت تصمیمگیری در کتب مختلفی موردبحث قرار گرفته و افراد زیادی تجربیات خود را در این حوزه با دیگران به اشتراک گذاشتهاند. تصمیم گرفتن و تصمیمگیری درست در حقیقت یک مهارت است که نیاز به آموزش و تمرین دارد. این مقاله به والدین و مربیان استراتژیهایی را یاد میدهد که به فرزندانشان کمک میکند تا با درک عمیقتری از پیامدهای انتخابهای خود، تصمیمات بهتری بگیرند.
اولین فاکتوری که پیش از هر چیز باید در آموزش مهارت تصمیم گیری به شما ارائه کنیم این است که به جای تمرکز کردن روی اشتباهات فرزند خود، روی تصمیمات درست او مانور دهید. شما بهواسطه تشویقهای رفتاری و کلامی مانند در آغوش کشیدن، لبخند زدن یا تهیه هدیه و جایزه میتوانید رفتار فرزند خود را بهخوبی شکل دهید.
این در حالی اتفاق میافتد که تنبیه کردن، یکی از بدترین عکسالعملها به حساب میآید که تاثیر بسیار اندک و البته نامناسبی در پرورش کودک شما و اصلاح رفتار او دارد. اینکه شما بر کارهای ناشایست فرزند خود تمرکز کنید، او را به جهتی غلط هدایت خواهد کرد. گاهی اوقات باید کارهای نادرست کودک خود را نادیده گرفته و روی کارهای درست او تمرکز کنید. برای درک بیشتر این مفهوم مطالعه کتاب زمزمه های مثبت ذهنی را پیشنهاد میکنیم.
برای اینکه آموزش مهارت تصمیم گیری به کودکان را بهخوبی آموزش بدهید، باید بدانید که برای اتخاذ تصمیم درست کفه ترازو به کدام سمت سنگینی میکند. تمام جوانب مثبت و منفی را بسنجید و گزینهای را انتخاب کنید که بیشترین مزیتها را داشته باشد. این مسئله ممکن است که ساده و پیش پا افتاده باشد؛ ولی بسیار موثر است و بزرگسالان فراوانی وجود دارند که در سنجیدن بهترین حالت با مشکل روبهرو هستند.
اگر کودک شما به مدرسه میرود و توانایی خواندن و نوشتن دارد، برای او لیستی تهیه و تمام مزایا و معایب انتخابها را برای او یادداشت کنید. در این بین خواندن کتاب قدرت انتخاب کمک کننده خواهد بود.
فاکتور مهم بعدی در آموزش مهارت های تصمیم گیری این است که باور کنید کودک شما در مسیر رشد خود بارها و بارها اشتباه خواهد کرد. دقت کنید که تواناییهای گوناگون شناختی فرزند شما در عنفوان کودکی مانند تواناییهای جسمی او، کاملاً محدود است و شما باید برای بهبودی این تواناییها تلاش کنید. وقتی که فرزند شما در زمان یادگیری راهرفتن بارها زمین میخورد، شما دست او را میگیرید. پس باید در آموزش مهارتهای زندگی هم با او اینگونه رفتار کنید.
کودک را بهخاطر اشتباهاتش سرزنش نکنید و رفتارش را زیر سوال نبرید. بلکه با یک تلاش و گفتگوی کاملا صمیمانه، راه درست را در مقابل او قرار و اجازه بدهید فرزند شما به جای اینکه در احساس گناه غرق شود، یاد بگیرد که چطور میتواند در لحظات حساس بهترین تصمیم را اتخاذ کند.
قبل از اینکه به کودک خود یاد بدهید مهارت تصمیم گیری چیست و چطور باید به آن تسلط پیدا کند، نباید ملاکهای مشخص شده برای تصمیمگیری فرزندتان را کمالگرایانه انتخاب کنید. این ملاکها مهارتهای او را تضعیف میکنند. برخی از پدر و مادرها با کمالگرایی افراطانه خود کاری میکنند که فرزند آنها قدرتی در تصمیمگیری نداشته باشد.
این والدین به فرزند خود این پیغام را میرسانند که اگر توانایی تصمیم گیری نداری، این امر را به بقیه واگذار کن! اضطرابی که کودک شما بهواسطه این تحمیل اجباری تحمل میکند، سبب افسرده و سرخورده شدن او میشود. و در آینده بههیچعنوان توانایی کنترل زندگی خود را نخواهد داشت.
گزینه موثر بعدی در آموزش مهارت تصمیم گیری به دانش آموزان و فرزندان این است که هر تصمیمی مزایا و معایب خود را دارد. چیزی که شما را در انتخاب درست راهنمایی میکند این است که بدترین حالت را در نظر بگیرید و عکسالعمل خود را پیش بینی کنید. برای آموزش دادن مهارت تصمیم گیری به فرزندان و دانش آموزان باید به این نکته دقیق و موشکافانه توجه کرد.
آموزش ارزیابی مزایا و معایب تصمیمات به کودکان و نوجوانان، آنها را در توسعه تفکر انتقادی و خودآگاهی یاری میدهد. این رویکرد به بچهها این امکان را میدهد تا تمام جنبههای یک تصمیم را در نظر بگیرند و پیامدهای احتمالی آن را به دقت بسنجند. در نظر گرفتن بدترین حالت ممکن، کودکان را برای مواجهه با شرایط نامطلوب آماده و مهارتهای مدیریت بحران و تابآوری را در آنها تقویت میکند.
فاکتور بعدی که در آموزش مهارت های تصمیم گیری در کودکان این است که حتما با فرزند خود گفتوگو داشته باشید و الزامات تصمیمات را برای او شرح داده و مشخص کنید. اگر تصمیم گرفتید که در یک روز سرد زمستانی به خارج از منزل بروید و فرزند شما تلاش میکند که خود لباسش را انتخاب کند، بدون دخالت مستقیم با او و در جهت موافقت با تصمیمی که گرفته است، به او کمک کنید.
از او بخواهید تا در میان گزینههایی که دارد بهترین و گرمترین لباس را پیدا کرده و آن را به شما نشان دهد. به عبارتی در فرایند یک گفتگوی کاملا صمیمانه، الزام گرم بودن لباس را مشخص کرده و با انجام یک بازی هوشمندانه به تصمیم گیری بهتر فرزند خود کمک کنید.
آخرین فاکتور این است که در آموزش مهارت تصمیم گیری در نوجوانان و کودکان با هدف انجام راحت تصمیم گیری و آشنایی هرچه بهتر فرزندتان با این فرایند، چند گزینه را در مقابل فرزند خود قرار دهید و از او بخواهید تا در میان این گزینهها بهترین انتخاب را انجام دهد.
مثلاً اگر کودک شما از سن کم میل به داشتن استقلال را در خود نشان میدهد، به او اجازه دهید که لباسهای خود را برای پوشیدن انتخاب کند. بهتر است که مانع تلاش او نشده و با قرار دادن چند لباس مختلف در مقابلش بخواهید که لباس مورد علاقهاش را انتخاب کند.
در این مقاله، بهطورجامع به آموزش مهارت تصمیمگیری در کودکان و نوجوانان پرداختیم و اهمیت بهموقع و دقیق این مهارت را در رشد فکری و شخصیتی آنها تبیین کردیم. ما راهکارهای عملی مختلفی را مورد بررسی قرار دادیم که شامل استفاده از بازیهای نقشآفرینی، مباحثه، تمرینات تفکر انتقادی، تمرکز بر تصمیمات درست به جای اشتباهات، حل مسئله به جای سرزنش و آموزش ارزیابی مزایا و معایب تصمیمات میشود.
این رویکردها به کودکان کمک میکنند تا با درک عمیقتری از پیامدهای انتخابهای خود، تصمیمات بهتری بگیرند و آمادگی بیشتری برای مواجهه با چالشهای زندگی داشته باشند. در پایان، تاکید میکنیم که والدین نقش کلیدی در تقویت این مهارت حیاتی دارند. بههمینمنظور، توصیه میکنیم، کتابهایی بخرید که بهطورخاص بر افزایش قدرت تصمیمگیری در فرزندان تمرکز دارند.کتابهایی مانند «زمزمههای مثبت ذهنی» و «قدرت انتخاب» منابع ارزشمندی برای والدین و مربیان برای کمک به فرزندان هستند تا مهارتهای تصمیمگیری خود را تقویت کرده و آیندهای روشنتر برای خود رقم بزنند.