زباله و پسماند به موادی گفته می شود که ناشی از فعالیت ها و اقدامات انسان ها و حیوانات باشد. زباله و پسماند معمولا به صورت جامد هستند. زباله و پسماند به دسته های مختلفی تقسیم می شود مانند، زباله و پسماند شهری، زباله و پسماند صنعتی و زباله و پسماند خطرناک. اگر می خواهید بدانید زباله و پسماند چیست این بخش گهر را تا پایان مطالعه نمایید.
زباله و پسماند چیست ؟
پسماند چیست
زباله به مجموعه مواد ناشي از فعاليت‌هاي انسان و حيوان كه معمولاً جامد بوده و به صورت ناخواسته و يا غير قابل استفاده دور ريخته مي‌شوند اطلاق مي‌گردد. اين تعريف به صورت كلي در برگيرنده همه منابع، انواع طبقه بندي‌ها، تركيب و خصوصيات مواد زايد بوده و به سه دسته كلي زباله هاي شهري، زباله هاي صنعتي و زباله هاي خطرناك تقسيم مي‌گردند:
زباله ها به پنج گروه تقسيم مي شوند:
1- پسماندهاي عادي: به پسماندهايي گفته مي شود كه به صورت معمول از فعاليت هاي روزمره انسان ها در شهرها، روستاها و خارج از آْنها توليد مي شود. از قبيل زباله هاي خانگي و نخاله هاي ساختماني.
2- پسماندهاي پزشكي : به كليه پسماندهاي عفوني و زيان آور ناشي از بيمارستانها، مراكز بهداشتي، درماني، آزمايشگاههاي تخصصي طبي و ساير مراكز مشابه گفته مي شود.
3- پسماندهاي ويژه: به كليه پسماندهايي گفته مي شود كه به دليل بالا بودن حداقل يكي از خواص خطرناك از قبيل سمي بودن، بيماري زايي، قابليت انفجار يا اشتعال، خورندگي و مشابه آن به مراقبت ويژه نياز داشته باشد.
4- پسماندهاي كشاورزي: به پسماندهاي ناشي از فعاليت هاي توليدي در بخش كشاورزي گفته مي شود از قبيل فضولات، لاشه حيوانات، محصولات كشاورزي فاسد يا غير قابل مصرف.
5- پسماندهاي صنعتي: به كليه پسماندهاي ناشي از فعاليت هاي صنعتي و معدني، پسماندهاي پالايشگاهي، صنايع گاز، نفت و پتروشيمي و نيروگاهي و امثال آن گفته مي شود از قبيل براده ها، سرريزها و لجن هاي صنعتي.
زباله هاي شهري:
در نشريات و كتب از تعاريف و طبقه بندي‌هاي مختلفي براي توضيح اجزاء مواد زايد جامد شهري استفاده شده است. تعاريف ارائه شده در زير مي‌تواند به عنوان يك راهنما براي شناسايي اجزاء مواد زايد شهري مورد استفاده قرار گيرد.
زايدات غذايي به قسمت فسادپذير زباله كه معمولاً از زايدات گياهي، تهيه و طبخ و يا انبار كردن مواد غذايي به دست مي‌آيد، اطلاق مي‌شود. كمّيت پس مانده هاي غذايي در طول سال متغير بوده و در ماه هاي تابستان، كه مصرف ميوه و سبزي بيشتر است، به حداكثر مي‌رسد. پس مانده هاي غذايي مهم‌ترين قسمت زباله است، چرا كه از يك سو به دليل تخمير و فساد سريع، بوهاي نامطبوع توليد كرده و محل مناسبي براي رشد و تكثير مگس و ساير حشرات و جوندگان است و از سوي ديگر به دليل قابليت تهيه كود از آن (كمپوست) حائز اهميت است. قابل ذكر است كه ميزان پس مانده هاي فسادپذير در زباله هاي شهري ايران بين 35 تا 76 درصد گزارش شده است.
- آشغال به قسمت فساد ناپذير زباله به جز خاكستر گفته مي‌شود. آشغال در زباله معمولاً شامل كاغذ، پلاستيك ، قطعات فلزي، شيشه ، چوب و موادي از اين قبيل مي‌شود. آشغال را مي‌توان به دو بخش قابل اشتعال و غيرقابل اشتعال تقسيم كرد.
- خاكستر باقيمانده حاصل از سوزاندن زغال ، چوب و ديگر مواد سوختني كه براي مقاصد صنعتي ، پخت و پز و يا گرم كردن منازل بكار مي‌رود گفته مي‌شود.
- زايدات ناشي از تخريب و ساختمان سازي به زايدات حاصل از تخريب ساختمان، تعمير اماكن مسكوني ، تجاري ، صنعتي، و يا ساير فعاليت‌هاي ساختمان سازي اطلاق مي‌شود
- زايدات ويژه اين قسمت از زباله ها شامل مواد حاصل از جاروب كردن خيابان‌ها و معابر، برگ درختان، اجساد حيوانات مرده و موادي كه از وسايل نقليه به جاي مانده است مي‌شود.
زباله هاي صنعتي:
زباله هاي صنعتي، مواد زايد ناشي از فعاليت‌هاي صنعتي هستند ومعمولاً شامل فلزات، مواد پلاستيكي، مواد شيميايي و بالاخره زباله هاي ويژه و زباله هاي خطرناك هستند. كه عمل جمع آوري، حمل و نقل و دفع آن‌ها ضوابط خاص و مقررات ويژه اي را به خود اختصاص داده است.
زباله هاي خطرناك:
مواد زايد خطرناك، مواد زايد جامد يا مايعي هستند كه به علت كمّيت، غلظت و يا كيفيت فيزيكي، شيميايي و يا بيولوژيكي مي‌توانند باعث افزايش ميزان مرگ و مير و يا بيماري‌هاي بسيار جدي شوند. براساس تعريف آژانس حفاظت محيط زيست Environmental Protection Agency : EPA)) زباله هاي خطرناك به مواد زايد جامدي اطلاق مي‌شود كه بالقوه خطرناك بوده و يا اينكه پس از طي مدت زماني موجبات خطر را براي محيط زيست، فراهم مي‌كنند. زباله هاي خطرناك معمولاً يكي از مشخصات قابليت انفجار، احتراق، خوردگي، واكنش پذيري و سمي را دارا بوده و اغلب تحت عنوان مواد زايد راديواكتيو، پس ماند هاي شيميايي، زايدات قابل اشتعال، زايدات بيولوژيكي و مواد منفجره دسته بندي مي‌شوند :
از منابع عمده زايدات بيولوژيكي، بيمارستانها، آزمايشگاه ها و مراكز تحقيقات پزشكي هستند. زباله هاي بيمارستاني به دليل آنكه حاوي زايدات پاتولوژيكي، مواد زايد راديواكتيو ، زايدات دارويي، مواد زايد عفوني، مواد زايد شيميايي و بعضا ظروف مستعمل تحت فشار هستند، از منابع عمده، زباله هاي خطرناك در شهرها محسوب مي‌شوند. تكنولوژي جمع آوري، دفع و يا احياي اين مواد در مقايسه با زباله هاي شهري و خانگي تفاوت بسيار دارد و بايد جداگانه مورد توجه قرار گيرد.
زباله های بيمارستاني:
زباله هاي بيمارستاني شامل موادي هستند كه با توجه به نوع كار و وظيفه در هر بخش بيمارستاني، متفاوت مي‌باشند. مثلاً زباله بخش عفوني يا اطاق عمل، با مواد زايد آزمايشگاه يا بخش راديولوژي ،تفاوت محسوسي دارد ، زباله بخش‌هاي مختلف بيمارستانها به گروه های مختلفی تقسيم مي‌شوند كه از جمله:
زباله هاي معمولي بيمارستان عموماً شامل زباله هاي مربوط به بسته بندي مواد و ديگر زباله هاي پرسنل شاغل در بيمارستان و خوابگاه هاي آن‌هاست.
زباله هاي پاتولوژيكي شامل بافت‌ها، ارگان‌ها، قسمت‌هاي مختلف بدن، پنبه هاي آغشته به خون و چرك و مواد دفعي بدن همچون نمونه هاي مدفوع و ادرار و غيره جزو اين گروه از مواد زايد، محسوب مي‌شوند.
مواد زايد راديواكتيو شامل جامدات، مايعات و گازها بوده و دربرخي از بخش‌ها و آزمايشگاه هاي بيمارستانها وجود دارند كه جمع آوري و دفع آن‌ها داراي خصوصيات ويژه اي است.
مواد زايد شيميايي شامل جامدات، مايعات و گازهاي زايد مي‌باشد كه به وفور در بيمارستانها وجود دارد، در بخش‌هاي تشخيص و آزمايشگاه ها ماحصل نظافت و ضدعفوني بيمارستان، وسايل و ابزار تنظيف و ضدعفوني به انضمام داروها و وسايل دور ريختني اطاق عمل بخش ديگري از اين فضولات را تشكيل مي‌دهند. مواد زايد شيميايي ممكن است خطرناك باشند.
