زغال یکی از مواد معدنی است که موارد استفاده بسیار زیادی دارد. شاید برای شما هم جالب باشد که بدانید زغال چیست و چگونه تهیه می شود و همچنین با انواع زغال آشنا شوید. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد زغال این بخش گهر را بخوانید چرا که به معرفی کامل زغال می پردازیم
زغال چیست و چگونه تهیه می شود و انواع زغال
زغال چیست
زغال چوب یا اَنْگِشْت، ماده سبک، شکننده و سیاه‌رنگ باقی‌مانده از نیم‌سوختن چوب یا دیگر اندام‌های گیاهی و جانوری است که قسمت اعظم ترکیبات آن‌ها تبدیل به کربن شده باشد. این کربن نا خالص از ۸۵ تا ۹۸ درصد کربن تشکیل شده‌است.
املاء واژهٔ زغال
ذغال، زغال، زگال، ژگال، ژکال، شگال و شگار و … املاهای مختلف این واژه‌اند. (در همه‌شان حرف نخست، حرکت پیش (-ُ) دارد) اصولاً هیچ واژهٔ فارسی با ذال آغاز نمی‌شود. دکتر معین اصولاً املای با ذال را غلط می‌داند. دهخدا چنین استدلال می‌کند که «…ظاهراً چنان‌که معمول نیز همان است، با ذال صحیح باشد چه «دغل» با دال مهمله نیز به معنی خس و خاشاکی است که در حمامها سوزند».
انواع زغال
زغال لیمو
زغال لیمو نوع مرغوبی از زغال است که از چوب درخت لیمو تهیه می‌شود. این زغال با دوام بوده و یکدست و آرام می‌سوزد. کاربرد اصلی آن برای قلیان است.
زغال فشرده
زغال فشرده، شکلی از زغال چوب است که از قطعات خرد چوب و کاه و غیره تهیه می‌شود. این زغال معمولاً کیفیتی پایین‌تر از زغال معمولی دارد ولی ارزان‌تر بوده و نسبت به اکثر زغال‌ها دوام بیشتری دارد. کاربرد این زغال برای کباب کردن در منقل‌های یکبار مصرف یا گریل روی توری است.
کاربرد زغال
پخت‌وپز
از زغال به عنوان سوخت در منقل یا اجاق استفاده می‌شود. از منقل برای پخت غذا به روش کباب کردن استفاده می‌شود. گاهی از منقل زغال افروخته برای دم کردن و گرم نگهداشتن چای استفاده می‌شود.
مصرف توتون و تنباکو
یکی از کاربردهای اصلی زغال چوب در تهیه قلیان است. افروختن یا سرخ کردن زغال برای قلیان در زغال گردان انجام می‌شود. گاهی از منقل فقط برای تولید زغال افروخته استفاده می‌شود. این گونه منقل در کنار وافور یا قلیان به عنوان ابزار تدخین به کار می‌رود.
تهیه فولاد
یکی از کاربردهای سنتی زغال چوب در تهیه فولاد است.
ویژگی‌های زغال
برخی از ویژگی‌های زغال خوب به این شرح است.
- خاموش نشود و بدون باد زدن روشن بماند.
- با دوام باشد.
- دود نکند.
- گاز و بو نداشته باشد.
- جرقه نداشته باشد.
- پرحرارت باشد.
- خاکستر فراوان تولید نکند.
چگونه زغال را تهیه می كنند؟
از سوختن اندام گیاه یا حیوان، زغال به دست می آید. زغال ماده ای اسفنج مانند و سیاه است و تقریباً می توان آن را كربن خالص دانست.
علتِ آن كه از داغ كردن یا سوزاندن چوب یا استخوان حیوان، زغال پدید می آید؛ این است كه آن ها بر اثر حرارت، آب و گازهای نهفته در خود را از دست می دهند، و فقط جسم جامدی از خود بر جای می نهند.
برای تهیه زغال چوب دو راه وجود دارد:
1 – مقداری چوب و هیزم را روی هم انباشته، در هوای آزاد آتش می زنند. این شیوه قرن هاست كه در جنگل های شمال اروپا از آن پیروی می شود. ولی اشكالش این است كه گازهای متصـاعد از چوب در هوا پراكنده می شود و به هدر می رود.
2 – چوب ها را جمع آوری كرده با نقاله هایی به كوره های مخصوصی می برند. همین كه آتش بر افروخته شد، دریچه تنور را می بندد و آن گاه چوب ها در فضایی بسته، به تدریج مبدل به زغال می شوند.
برای استفاده از گازهای متصاعد نیز جایی آماده كرده اند كه از راه منفذی كه به كوره متصل است، به آن جا رهسپار می گردند. در آن جا این گازها به صورت مواد مفیدی مانند الكل، چوب، اسید استیك و استون در می آیند.
در گذشته از زغال چوب، باروت می ساختند. زیرا حرارت را بسیار ضعیف هدایت می كند و نوعی عایق به شمار می رود.
یكی از جدیدترین موارد استعمال زغال همان است كه در جریان جنگ جهانی اول كشف گردید. دانشمندان دریافتند كه اگر زغال را در معرض حرارت شدید قرار بدهند، حالتی پیدا می كند كه نیروی جذب گازش، افزون می گردد. زغالی كه بدین گونه به عمل می آمد به درد ساختن ماسك ضد گاز می خورد.
امروزه ما چنین زغالی را زغال زنده می نامیم. اكنون طرز تهیه زغال زنده به گونه دیگری صورت می گیرد. این كه می آیند و بخار بسیار گرمی را از میان زغال عبور می دهند تا بدین وسیله سوراخ های اسفنجی آن بیشتر شود.
آنگاه اگر گازهای سمی از میان چنین زغالی بگذرند، به وسیله عمل جذب سطحی از بین می روند. به گفته دیگر، مولكول های گازهای سمی بر سطح زغال زنده، می نشیند.
یكی از خواص بسیار مهم «زغال زنده» آن است كه گازهای سمی را به مقدار فراوان جذب می كند، ولی اكسیژن هوا را به مقدار اندك. از این رو، كسی كه ماسك ضد گاز به صورت زده به راحتی اكسیژن را تنفس می كند ولی در ضمن از شر گازهای سمی نیز آسوده است.
