تاریخچه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قبل و بعد از انقلاب

یکی از وزارت خانه هایی که در همه کشورها دایر است، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است. وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به واسطه پیشرفت روزافزون تکنولوژی و ارتباطات از اهمیت بسیار زیادی برای همه کشورها برخوردار است. اگر می خواهید با تاریخچه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قبل و بعد از انقلاب آشنا شوید این بخش گهر را بخوانید.

تاریخچه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قبل و بعد از انقلاب

تاریخچه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قبل و بعد از انقلاب, پورتال خبری فرهنگی گهر

تاریخچه وزارت ارتباطات

قبل از سال (۱۲۵۵ ه.ش ) تلگراف زیر مجموعه وزارت علوم و پست زیر مجموعه وزارت وظایف و دارالشوری بود.

درتاریخ ۲۱ اسفند سال (۱۲۵۵ ه.ش) به دستور ناصرالدین شاه ، علی قلی خان هدایت ملقب به مخبرالدوله به عنوان اولین وزیر تلگراف ایران منصوب شد و عملا وزارت ارتباطات تاسیس شد.

در سال (۱۲۵۹ ه.ش ) تغییراتی در ساختاراداری کشور بخصوص در اداره پست و چاپارخانه ها ایجاد شد و میرزا علیخان امین الدوله به عنوان اولین وزیر پست منصوب گردید.

پس از آن در سال (۱۲۸۳ ه. ش ) اولین امیتاز تلفن به بصیر الممالک واگذار شد و به این ترتیب تلفن نیز در تهران شروع بکار کرد .

با توجه به تشابه وظایف اداره تلگراف و پست در سال( ۱۲۸۷ ه.ش ) هر دو وزارت در هم ادغام و وزارت پست و تلگراف آغاز بکار کرد.

در سال (۱۳۰۸ ه.ش ) وزارت پست و تلگراف طی پیشنهادی به مجلس سهام شرکت تلفن وقت را خریداری و وزارت پست و تلگراف و تلفن شکل گرفت که میرزا قاسم خان صوراسرافیل به عنوان وزیر پست و تلگراف و تلفن منصوب شد.

با توجه به اضافه شدن فناوری اطلاعات به این حوزه و سرعت فراگیر و رشد فزاینده فناوریهای نوین ارتباطی، در سال ۱۳۸۳ نام وزارت پست و تلگراف و تلفن با تصویب مجلس شورای اسلامی به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تغییر نام یافت تا با وظایف جدید این وزارتخانه تناسب بیشتری داشته باشد.

اولین وزیر : علیقلی‏خان مخبرالدوله

علیقلی‏خان مخبرالدوله پسر بزرگ رضاقلی‏خان ملقب به امیرالشعرا و متخلص به هدایت و معروف به الله‏ باشی در سال ۱۲۴۵ قمری در شیراز متولدشد

در سال ۱۲۳۷ ه.ش مخبرالدوله اولین خط تلگراف  را در ایران احداث نمود . در سال ۱۲۳۸ ه.ش به منصب رئیس کل تلگراف خانه های ایران و نایب دوم وزیر علوم منصوب گردید و در سال ۱۲۴۸ ه.ش ملقب به مخبرالدوله گردید .

در سفر اول ناصرالدین شاه به اروپا جز ملتزمین رکاب بود و پسر خود مرتضی قلی خان صنیع الدوله را به همراه خود برای تحصیل به اروپا برد .

در سال ۱۲۵۵ ه.ش مستقیما” امور تلگراف خانه را به مدت کمی بطور امانی و بعد به طور مقاطعه به علی قلی خان که در این تاریخ به سرتیپ تلگراف خانه معروف بود واگذار می گردد.

در سال ۱۲۶۰ ه.ش پس از درگذشت علی قلی میرزا اعتضادالسلطنه وزیر علوم و رئیس دارالفنون به جای او مخبرالدوله با داشتن سمت وزارت تلگراف وزیر علوم نیز شد و وزارت فرهنگ و تلگراف سالها در این خانواده دوام پیدا کرد .

چهارراهی در تهران، در تقاطع خیابان‌های سعدی و جمهوری، که خویشاوندان او عمدتاً در حوالی آن بودوباش دارند، به نام او «چهارراه مخبرالدوله» نام‌گذاری شده‌است.

امتیاز تلگراف در دوره مظفرالدین شاه

۱ –  در سال ۱۲۸۰ ه. ش امتیاز احداث یک شبکه ارتباط تلگرافی با سه سیم بین تهران و سر حد بلوچستان به انگلیس ها داده شده .

۲ – شبکه مذکورتهران را از طریق کاشان و یزد و کرمان به مرز هند مربوط می ساخت .

۳ –  یکی از شرایط امتیاز نامه این بود که دولت انگلیس دارنده امتیاز ، آنچه تیر تلگراف و سیم و غیره لازم است به قیمت عادلانه خریداری کند و بهای ان را به اضافه کرایه حمل ، بدون سود از ایران دریافت کند .

۴ – خط تلگرافی جدید متعلق به دولت ایران ولی استفاده از آن برای مخابره تلگرافهای خارجی و در انحصار اداره تلگراف هند و اروپا و در آمد مخابرات متعلق به آن شرکت باشد .

۵ – دولت انگلیس ،بر نظارت خطوط مزبور و تحصیل در آمد آنها هرسال مبلغی در حدود چهاردر صد هزینه ساخت و مصالح خطوط مزبور را به دولت ایران خواهد پرداخت . انگلستان که قبلا در دوره ناصرالدین شاه امتیاز خطوط تلگرافی عمده جنوب ایران و انحصار کابل زیر دریایی بوشهر – جاسک را برای ارتباط پایگاههای دریایی خود در خلیج فارس و دریای عمان کسب کرده بود با گرفتن انتیاز جدید شبکه ارتباطی نواحی مودر نظر خودر با در جنوب شرقی ایران بلوچستان انگلیس ( پاکستان فعلی ) و هندوستان تکمیل نمود و کمی بعد سیم دیگری به سیم های موجود بین تهران و کاشان به خرج دولت ایران افزود .

۶ – مدت امتیاز فوق الذکر تا ششم آذر ۱۳۰۳ ه.ش بود و در تاریخ انقضاء مدت امتیاز نامه ،هرگاه دولت ایران قروض خود را از بابت احداث شبکه تلگرافی مزبور با انگلستان نپرداخته بود . امتیاز نامه به قوت خود باقی می ماند .

تاریخ پست

ایرانیان نخستین ملتی بودند که از حدود سه هزار سال پیش در زمان سلسله هخامنشی اقدام به تاسیس تشکیلات منظم پست با عنوان “چاپار” کردند. ایرانیان این تشکیلات اداری را از روزگاران بسیار دور بنیانگذاری و سازماندهی کردند تا تمامی امور ارتباطی ایران زمین از آن طریق انجام شود

در واقع در ایران باستان، چاپارخانه ها مشهورترین و حساس ترین تشکیلات اداری هخامنشیان بودکه گروه چابک سواران آن با اسب های تند رو و طی مسافت های طولانی، ارتباط دایمی بین مرکز و ایالات را برقرار می کردند و در کوتاهترین زمان اخبار و گزارش های واصله از گوشه و کنار ممالک را به مرکز و از مرکز به دور ترین نقاط کشور می بردند.

داریوش هخامنشی برای اداره بهتر کشور و سهولت در امر نظارت بر قلمرو وسیع و پهناور ایران نظام ارتباطی را سامان بخشید. به دستور وی برای آگاهی و اطلاع از جدیدترین رخدادها در سراسر قلمرو خود، جاده هایی ساخته شد که مهمترین آنها به “راه شاهی” معروف بود که ۲۴۰۰ کیلومتر مسافت داشت. به فاصله هر ۲۴ کیلومتر چاپارخانه ای ساختند که در این چاپارخانه ها همیشه اسب های تازه نفس آماده بودند. پیک های دولتی با رسیدن به این چاپارخانه ها اسب‌های خود را عوض می کردند و با اسبی تازه نفس با سرعت به راه خود ادامه می دادند. انتقال پیام از یک ایستگاه به ایستگاه دیگر به همین صورت ادامه می یافت تا به مقصد می رسید.

داریوش در مورد چابک سواران دولتی خود می گوید:

” نه برف، نه باران، نه گرما و نه تاریکی شب نمی تواند پیک های تندرو را از حرکت بازدارد. ” امروزه این جمله در بالای سر در ساختمان اداره پست نیویورک به چشم می خورد.

 دوره دوم

در این دوره پست دستخوش تحولات بسیاری شد.پست در ایران تا پیش از سال ۱۲۵۸ به صورت «اداره» بود و تمامی امور پستی در آن زمان توسط همین اداره صورت می‌گرفت. در پی موفقیت‌های پست در انجام امور کشور، “ناصرالدین شاه قاجار” دستور تاسیس وزارت پست را صادر کرد. کشور ایران در سال ۱۲۶۴ دارای ۷ خط اصلی و پنج خط فرعی پستی بود.

با تاسیس اتحادیه جهانی پستی :، ایران به عنوان یکی از نخستین کشورهای دنیا به عضویت این اتحادیه در آمد .

هم زمان با صدارت “میرزا تقی خان امیرکبیر” تحولات تازه‌ای در پست کشور رخ داد و پست نوین بنیان شد. در این دوره سرویس های پستی منظم بین شهرها ایجاد، تعرفه های پستی تعیین و آیین نامه پستی به تصویب رسید.

در سال ۱۲۸۷ وزارت پست با وزارت تلگراف ادغام و وزارت پست و تلگراف تشکیل شد. در اواخر سال ۱۳۰۸ با خرید سهام شرکت تلفن، وزارت پست و تلگراف و تلفن شکل گرفت. با تاسیس وزارتخانه جدید، نظام پستی کشور توسعه چشمگیری یافت

تاریخ مخابرات در ایران

پس از اختراع تلگراف در زمان ناصرالدین شاه و آزمایش موفقیت آمیز آن دراسفند ۱۲۳۶ شمسی، توسط اعتمادالسطنه  اولین خط تلگراف بین تهران و چمن سلطانیه (نزدیک زنجان) نصب و راه‌اندازی شد و دو سال بعد به سمت زنجان و تبریز و جلفا امتداد یافت و به شبکه تلگراف روسیه پیوست و روز به‌ روز توسعه یافت.

ایران در ۱۲۴۸ خورشیدی، به عضویت اتحادیه بین‌المللی تلگراف – که بعدها به اتحادیه بین‌المللی ارتباطات راه دور تغییرنام یافت ، درآمد.

در سال ۱۲۶۵ شمسی مصادف با ۱۸۸۶ میلادی، برای اولین بار در ایران، یک رشته سیم تلفن بین تهران و شاهزاده عبدالعظیم به طول ۷/۸ کیلومتر توسط بوآتال بلژیکی که امتیاز راه آهن ری را داشت کشیده شد.

ولی در واقع مرحله دوم فناوری مخابرات در تهران از سال ۱۲۶۸ شمسی یعنی ۱۳ سال پس از اختراع تلفن با برقراری ارتباط تلفنی بین دو ایستگاه ماشین دودی تهران و شهر ری آغاز شد. پس از آن بین کامرانیه در منطقه شمیران و عمارت وزارت جنگ در تهران و سپس بین مقر ییلاقی شاه قاجار در سلطنت آباد سا بق و عمارت سلطنتی تهران ارتباط تلفنی دایر شد.

وزارت تلگراف در سال ۱۲۸۷ شمسی با وزارت پست ادغام و به نام وزارت پست و تلگراف نامگذاری شد. در سال ۱۳۰۲ شمسی قراردادی برای احداث خطوط تلفنی زیرزمینی با شرکت زیمنس و هالسکه منعقد شد و سه سال بعد در آبان ماه ۱۳۰۵ شمسی تلفن خودکار جدید بر روی ۲۳۰۰ رشته کابل در مرکز اکباتان آماده بهره‌برداری شد

در سال ۱۳۱۳ تمامی شرکتهای تلفن موجود در سطح کشور در هم ادغام شدند و شرکتی واحد، به نام شرکت سهامی تلفن ایران با مشارکت آن و زیر نظر وزارت پست و تلگراف و تلفن بوجود آمد و فعالیتهای ارتباطی – مخابراتی کشور به دو سازمان مستقل دولتی سپرده شد.

به دلیل افزایش جمعیت شهرها و ضرورت ایجاد ارتباط بین نقاط دور و نزدیک، بموجب قانون تاسیس و اساسنامه شرکت مخابرات ایران مصوب خردادماه ۱۳۵۰، شرکت سهامی تلفن ایران، منحل و تمامی دارایی‌ها و دیون و مطالبات و تاسیسات و کارکنان آن به شرکت جدیدالتاسیسی به نام مخابرات منتقل شد .

پس از انقلاب شکوهمند انقلاب اسلامی نقش شرکت مخابرات و کارکنان این شرکت در دوران دفاع مقدس نقشی به یاد ماندنی و جاودان بود و توسعه ارتباطات در مناطق محروم روستایی با سرعت صورت پذیرفت. پس از ابلاغ سیاست های اصلی ۴۴ قانون اساسی، در سال ۱۳۸۸سهام شرکت مخابرات ایران در بورس واگذار و عملا این شرکت به یک شرکت خصوصی تبدیل شد .

آخرين هاي اين بخش
ديگران چه مي خوانند
دیدگاه ها
برای ارسال دیدگاه مرتبط با این مطلب کلیک کنید

گـهـر در شبکه هاي اجتماعي