شهر نجف یکی از شهرهای کشور عراق است که به دلیل وجود آرامگاه حضرت علی (ع) بسیار محبوب و معروف است و هر ساله سیل عظیمی از گردشگران را به سوی خود می کشاند. گهر در این بخش برای آشنایی شما عزیزان با شهر نجف اشرف، به معرفی کامل آن می پردازد.
شهر نجف اشرف را بیشتر بشناسید
این شهر مرکز استان نجف است و از مقدس‌ترین شهرهای شیعیان و مرکز قدرت سیاسی شیعیان در عراق بشمار می‌رود. نجف همواره محل تردد و اقامت زائران و نیز مشتاقان علوم دینی است که این عامل در رونق تجارت آن تأثیری بسزا دارد. این شهر مدت زیادی در مسیر کاروان‌هایی قرارداشته که برای انجام مناسک حج از راه خشکی عازم مکه ومدینه بودند. این ویژگی نیز در ارتباط نجف با شهرها و مراکز تأثیر زیادی داشته است.
در نجف صنعت‌های مختلفی رونق داشته، منسوجات نجف مشهور و عبای نجفی، مرغوب و مطلوب بسیاری از خریداران است که به دلیل تولید فراوان به شهرهای دیگر عراق نیز صادر می‌شود. بازرگانی نجف رونق فراوان داشته و تاجران حجاز، نجد، عمان، یمن و کویت با آن شهر در ارتباطاند.
نجف در ۱۶۰ کیلومتری جنوب بغداد در مختصات °۳۱٫۹۹ شمالی و °۴۴٫۳۳ غربی قرار گرفته و جمعیت آن ۵۸۵٬۶۰۰ نفر برآورد شده‌است. شهر نجف از لحاظ جغرافیایی در نزدیکی شهر کوفه قرار گرفته‌است. نزدیکی شهر نجف و کوفه به نحوی است که نمی‌توان این دو شهر را از همدیگر مجزا دانست.
در متون تاریخی، اسامی گوناگونی برای نجف ذکر شده است از جمله غری یا غریان، مشهد، نجف اشرف، الطور، الطهر، الجودی، الربوه، بانقیا و اللسان. نجف مشهورترین نام شهر می‌باشد که پس از آن صفت اشرف نیز اضافه می‌گردد و مجموعاً نجف اشرف گفته می‌شود. نجف واژه‌ای عربی است که به معنای منجوف می‌باشد. منجوف مکانی است مستطیل شکل و مرتفع که آب دراطراف آن جمع می‌گردد ولی بر سطح آن جاری نمی‌شود. وضعیت جغرافیایی شهر نجف که مستطیل شکل بوده و از زمین‌های پیرامون بلندتر است موجب شده این نام بر آن نهاده شود.
نجف از پنج محله تشکیل می‌شود که عبارتند از:
۱ – العمارة،
۲ – الحویش،
۳ – البراق،
۴ – المشراق،
۵ – الغازیة.
هوای نجف در تابستان گرم و خشک است و اهالی آن به‌سرداب‌های زیرزمینی پناه می‌برند تا از گرما در امان باشند. چنانچه بادهای گرم بوزد حرارت به ۴۶ درجه می‌رسد. درزمستان نیز سرمای گزنده و سوزناکی دارد و سرمای شهر بدان اندازه است که آب یخ می‌بندد. در عهد ساسانی در اطراف نجف دریاچه‌ای وجودداشته که پس از ظهور اسلام خشک گردیده، بعدها دوباره‌دریاچه‌ای پدید آمده، که تا حدود یک قرن پیش نیز وجودداشته ولی دولت عثمانی آن را خشکانیده است
پس از سوقصد و کشته شدن علی بن ابی طالب توسط ابن ملجم طبق وصیت وی، او به طور ناشناس در منطقه‌ای نزدیک به شهر کوفه دفن شد.
چنین روایت شده که بیش از صد سال بعد، خلیفه عباسی، هارون الرشید، به شکار گوزن در خارج کوفه رفت و گوزن به محلی پناه برد که در آن محل سگ‌های شکاری او را دنبال نکردند. در پرس و جو که راز این مکان چیست، به هارون الرشید گفته شد که آن محل دفن علی است. هارون الرشید بعد از اینکه این امر توسط جعفر بن محمد تأیید شد، دستور داد که مقبره‌ای در همان محل ساخته شود و در زمان کوتاهی شهر نجف در اطراف مقبره رشد کرد. مکان دیگری که ادّعا می‌شود مدفن علی بن ابی طالب است، شهر مزارشریف در افغانستان می‌باشد.
به غیر از قبر علی بن ابیطالب، در شهر نجف اماکن مقدسه دیگری نیز وجود دارد که به شرح زیر می‌باشد:
- قبر آدم پیامبر
- قبر نوح پیامبر
- قبر هود پیامبر
- قبر صالح پیامبر
- مسجد حنانه
- مسجد سهله
- قبر کمیل بن زیاد نخعی
- قبرستان وادی السلام
علمایی که در نجف به خاک سپرده شده‌اند
- در صحن امام علی
- سید بحرالعلوم
- میرزای شیرازی
- میرزا حسین محدث نوری آرامگاه او در صحن امام، در سومین ایوان شرقی باب‌القبله، واقع است.
- شیخ انصاری
- شیخ عباس قمی
- میرزای نائینی
- مرتضی طالقانی
- سید مصطفی خمینی
- ابوالحسن اصفهانی
- آخوند خراسانی
- سید محمدتقی شهرستانی
- سید ابوالقاسم خوئی
- سید اسدالله شفتی
- سید محمدکاظم یزدی
- شیخ جعفر شوشتری
- شیخ طوسی
- علامه حلی
- محمدحسین اصفهانی (کمپانی)
- مقدس اردبیلی
- ملا احمد نراقی
- میرزا حبیب‌الله رشتی
- بیرون از صحن امام علی
- سید قاضی علامه طباطبائی
- سید محسن حکیم
- شیخ جعفر کاشف الغطا
- شیخ محمد حسن اصفانی نجفی
- علامه امینی
- آقابزرگ تهرانی
- سید محمدباقر صدر
رئیس‌علی دلواری تنها ایرانی است که در خاک نجف اشرف دفن شده است.
مساجد مشهور نجف عبارتند از:
مسجد شيخ طوسي، که درکنارمقبره ايشان واقع است وهمچنان محل تدريس اساتيد حوزه نجف مي باشد.
مسجد شيخ انصاري، مشهور به مسجد ترکها که امام خميني(قدس سره) در آن به اقامه نماز جماعت وتدريس مي پرداخت.
مسجد هندي، که از مساجد بزرگ و مشهور نجف و يکي از مراکز تدريس در حوزه علميه نجف و در کنار آن کتابخانه آية الله حکيم و آرامگاه او قرار دارد.
مسجد خضراء، از مساجد مشهور نجف است که سالها محل تدريس در حوزه علميه نجف بشمار مي رفت.
مسجد جواهري، که به علت دفن مرحوم صاحب جواهر(رحمه الله) در آن، بدين نام مشهور است.
مدارس ديني نجف
از آنجا که شهر نجف از ده قرن پيش تا کنون، بزرگترين حوزه ديني بوده است، مدارس بسياري در آن به هدف سکونت و تدريس طلاّب ساخته شده که مشهورترين آنها عبارتند از: مدرسه قوام، مدرسه آخوند، مدرسه سيد يزدي، مدرسه قزويني، مدرسه سليميه، مدرسه جامعة النجف الدينيّة، مدرسه بخارائي، مدرسه صدر اعظم، مدرسه بادکوبي، مدرسه مهديّه، مدرسه آية الله بروجردي، مدرسه ايرواني، مدرسه معتمد، مدرسه هندي، مدرسه شربياني، مدرسه خليلي، و مدرسه يزدي.
کتابخانه هاي نجف
نجف شهري حوزوي و مرکز علم و عالمان بوده و هست و از اين رو داراي کتابخانه هاي بسيار است که معمولا در هر مدرسه کتابخانه اي وجود دارد، ليکن تعدادي از آنها مهمتر هستند که عبارتند از:
* کتابخانه حيدريه، که تاريخ آن به قرن چهارم هجري وبه دوره آل بويه مي رسد وداراي نسخه هاي بسيار نفيس است، امروزه در يکي از حجرات صحن مي باشد.
* کتابخانه امير المؤمنين، که از سوي مرحوم علاّمه اميني (صاحب الغدير) در محلّه حويش ساخته شد و آرامگاه آن مرحوم نيز در جوار آن است.
* کتابخانه آية الله حکيم، که در مجاورت مسجد هندي است. آرامگاه آن مرحوم در گوشه اي از مسجد قرار دارد.
جايگاههاي زيارتي شهر نجف اشرف
حرم مطهر اميرالمؤمنين علي(عليه السلام):
آستان مقدّس حضرت علي(عليه السلام) در مرکز شهر قرار دارد که از يک گنبد طلايي عظيم و يک گنبد خانه و رواقهاي متعدد و يک صحن، با برخي ضمائم تشکيل شده است. نخستين ساختمان حرم مطهر در دوران هارون الرشيد عباسي بنا گرديد و پس از آن همواره در حال تجديد و عمران و توسعه بوده است. ساختمان امروزي از آثار صفويه است. گنبد عظيم و ايوان روحبخش آن، به دستور نادرشاه افشار با خشتهاي طلايي تزيين شده. آيينه کاري حرم به وسيله هنرمنداني از اصفهان در سالهاي دهه چهل شمسي انجام گرفت.
حرم مطهر، داراي برخي بيوتات ضميمه است که عبارتند از:
الف ـ مسجد عمران بن شاهين، که در دالان منتهي به باب الطوسي قرار گرفته است. اين مسجد کهن، از بناهاي عمران بن شاهين، حاکم جنوب عراق در نيمه قرن چهارم هجري است.
ب ـ مسجد خضراء، در زاويه شمال شرقي صحن است که داراي تاريخ کهن مي باشد. اين مسجد در سال 1385 هـ . به طرز زيبايي بازسازي گرديد و دهها سال يکي از مراکز اصلي تدريس در حوزه علميه نجف بشمار مي رفت.
ج ـ تکيه بَکتاشيها، اين تکيه در دوره حاکميت عثمانيان بر عراق ساخته شده و محل تجمع و برگزاري مراسم صوفيان بکتاشي تُرک بوده است. ساختمان اين تکيه که امروزه به انبار آستانه تبديل شده در شمال غرب صحن واقع است.
د ـ مسجد بالاسر، در دالان سمت غربي صحن قرار گرفته و در محراب آن قطعاتي از کاشيهاي خشتي متعلق به قرن ششم هجري به چشم مي خورد.
قبرستان وادي السّلام: اين قبرستان يکي از مقدسترين گورستانهاي مسلمانان و شيعيان است و در روايات آمده: «هر مؤمني در شرق يا غرب جهان ديده از جهان بر گيرد به روح او ندا مي رسد که به وادي السلام ملحق شو» و بدين منظور فرشته اي است به نام «مَلَک نقّاله» که ارواح مؤمنان را از سرتاسر جهان به اين گورستان مي آورد.
مقام حضرت حجّت (عجّ): اين مقام گورستان وادي السّلام قرار دارد و جايگاه مقدسي است که به آن حضرت نسبت داده مي شود. از اين رو مردم به زيارت و نمازگزاردن در آن مي پردازند.
آرامگاه حضرت هود و حضرت صالح(عليهما السلام): اين آرامگاه در بخش آغازين گورستان وادي السلام واقع شده است. بنابر روايات اين دو پيامبر در اين سرزمين مدفون اند.
مقام حضرت زين العابدين(عليه السلام): بنا به گفته روايات، جايگاهي است که امام سجّاد(عليه السلام)هنگام زيارت قبر جدّ خود، در آنجا به نماز ايستاده است، و اين مقام در مغرب شهر نجف واقع است.
صافي صفا: مسجدي است که گفته مي شود امير مؤمنان(عليه السلام) در آنجا نمازگزارده و در گوشه اي از آن مدفن يکي از ياران حضرت قرار دارد.
مسجد حنّانه: اين مسجد در محله اي بدين نام، در ميانه بزرگراه نجف ـ کوفه قرار دارد، و جايي است که بنا بر گفته روايات، هنگامي که سر امام حسين(عليه السلام) در آن قرار داده شده، به ناله پرداخته و يا تعظيم کرده است; از اين رو به حَنّانه مشهور است.
آرامگاه کُميل بن زياد نَخَعي: اين آرامگاه در ميان بزرگراه نجف ـ کوفه قرار گرفته و داراي صحن وسيع و گنبد بزرگي است. کميل از ياران باوفاي حضرت علي(عليه السلام) بود و دعاي کميل که حضرت آن را به وي آموخت، مشهور است.
آرامگاه شيخ طوسي: او که يکي از مشاهير فقهاي اماميه و مؤسس حوزه علميه نجف است، در سال 460هـ . وفات يافت و در خانه خود مدفون گرديد، اين مکان پس از مدتي تبديل به مسجدي گرديد که طي ده قرن گذشته يکي ازمراکز تدريس حوزه نجف شمرده مي شود. امروزه اين مسجد به نام «جامع الشيخ الطوسي» در شمال حرم مطهر و به فاصله کوتاهي از آن قرار دارد و نيز در گوشه اي از اين مسجد آرامگاه علاّمه آية الله سيد محمد مهدي بحر العلوم قرار گرفته که از مشاهيرعلماي اماميه و متوفاي 1212 هـ . است.
