در این مقاله معنی و ارایه های ادبی و زبانی شعر دور اندیشی فارسی نهم را برای استفاده ی شما عزیزان قرار داده ایم. برای مشاهده ی معنی، آرایه های ادبی، معنای کلمات سخت، تاریخ ادبیات شعر دور اندیشی فارسی نهم در ادامه مطلب با ما همراه باشید.
معنی و آرایه های ادبی شعر دور اندیشی فارسی نهم
کودکی از جملۀ آزادگان / رفت بُرون با دو سه همزادگان
- معنی: کودکی از خانواده ی انسان های اصیل و جوانمرد با دو سه نفر از هم سن و سالانش برای بازی کردن بیرون رفت.
- نکات دستوری: کودکی : ساده («ی» در کودکی نکره است.) / آزادگان و همزادگان: جمع
- پای چو در راه نهاد آن پسر / پویه همی کرد و درآمد به سر
- معنی: وقتی آن پسر بچه شروع به دویدن کرد با سر به زمین خورد.
- آرایه ها: پا و سر: مراعات نظیر / پسر و سر: جناس / پای در راه نهادن: کنایه از راه رفتن/ به سر در آمدن: کنایه از زمین خوردن
- نکات دستوری: پویه: مشتق (پوی + ه)
- پایش از آن پویه درآمد زِ دست / مِهر دل و مُهرۀ پشتش شکست
- معنی: هنگام دویدن، پایش آسیب دید و مهره ی کمرش شکست و ناامید و دل شکسته شد.
- آرایه ها : پا زدست در آمدن: کنایه از از دست دادن تعادل و زمین خوردن / پا، دست و دل: مراعات نظیر / مهر دل شکست: کنایه از از دست رفتن ذوق
- شد نفسِ آن دو سه همسال او / تنگ‌تر از حادثۀ حال او
- معنی: آن دو سه کودک هم سن و سال او به خاطر حادثه ای که برای پسرک پیش آمده بود پریشان شدند و احساس ناراحتی کردند.
آرایه ها: تنگ شدن نفس: کنایه از احساس ناراحتی و ترس / حال و سال: جناس
نکات دستوری: دو سه هم سال: ترکیب وصفی ( دو و سه: صفت پیشین شمارشی) / تنگ تر: صفت تفضیلی
آن که ورا دوست‌ترین بود گفت: / «در بُن چاهیش بباید نهفت
معنی: در بین همراهانش کسی که بهترین دوستش بود گفت: باید او را در داخل چاهی عمیق، بیندازیم و پنهان کنیم.
نکات دستوری: دوست ترین: صفت عالی / «ـَ ش» در چاهیش: مفعول / و را: مخفف او را
تا نشود راز چو روز آشکار / تا نشویم از پدرش شرمسار»
معنی: تا اینکه این حادثه مانند روز بر همه آشکار نشود و ما هم پیش پدرش شرمنده نشویم.
آرایه ها: راز مانند روز: تشبیه / راز و روز: جناس / واج آرایی حرف «ر»
نکات دستوری: چو: حرف اضافه و روز: متمم / «ـَ ش» در پدرش: مضاف الیه
عاقبت اندیش‌ترین کودکی / دشمن او بود از ایشان یکی
معنی: یکی از بچه هایی که دشمن آن کودک بود، از همه ی آنها آینده نگرتر بود.
نکات دستوری: عاقبت اندیش ترین: صفت عالی و از نظر ساخت، مرکّب (پسوند «ترین»، در ساخت کلمه تأثیری ندارد.)
گفت: «همانا که در این همرهان / صورت این حال نماند نهان
معنی: آن کودک زیرک و آینده نگر گفت: مطمئناً در بین این دوستان همراه، وضعیت این موضوع مخفی نمی ماند و روزی آشکار می شود.
نکات دستوری: همرهان: مخفّف همراهان / درین: مخفّف در این
چون که مرا زین همه دشمن نهند / تهمت این واقعه بر من نهند»
معنی: چون که از میان این بچه ها، من را دشمن او می دانند پس بقیه به من بدگمان می شوند و من را گناهکار می دانند.
آرایه ها: مراعات نظیر: دشمن و تهمت
نکته دستوری: چون که: حرف ربط مرکب / همه: متمم و ضمیر مبهم / جمله نخست اسنادی است و دشمن مسند است
زی پدرش رفت و خبردار کرد / تا پدرش چارۀ آن کار کرد
معنی: به سوی پدر کودک آسیب دیده رفت و او را از ماجرا آگاه کرد تا پدرش چاره ای برای آن کار بیندیشد.
آرایه ها: تکرار حرف «ر»: واج آرایی
نکات دستوری: زی (به سوی): حرف اضافه / «ـَ ش» در پدرش: مضاف الیه / خبردار: مرکّب / «او را» در جمله خبردار کرد حذف شده است.
هر که در او جوهر دانایی است / بر همه چیزش توانایی است
معنی: هر کسی که در وجودش آگاهی و هوشیاری و فهم درست باشد توانایی انجام هر کاری را دارد.
آرایه ها: در، بر و هر: جناس
نکات دستوری: زی: حرف اضافه / «ـَ ش» در پدرش: مضاف الیه / خبردار: مرکّب / «است» در مصراع اول به معنی «وجود دارد، هست» فعل غیر اسنادی است.
دشمنِ دانا که غم جان بود / بهتر از آن دوست که نادان بود
معنی: دشمن دانایی که باعث اندوه و ناراحتی انسان باشد، از دوست نادان بهتر است.
آرایه ها: دشمن و دوست : تضاد / دانا و نادان: تضاد / این بیت یک ضرب المثل است. / واج آرایی حرف « ن » در بیت.
معنای کلمات مهم شعر دوراندیشی فارسی کلاس نهم
.
- از جمله: از گروه
- آزادگان: ج آزاده، اصیل و نجیب
- همزادگان: جمع همزاد، همسن و سال ها
- جمله: گروه، مجموعه
- پویه کردن: دویدن
- مهر: علاقه، عشق
- مهره ی پشت: ستون فقرات
- برون: بیرون
- بن: نه، عمق
- شرمسار: سرافکنده، شرمنده
- تهمت: گمان بد، نسبت ناروا دادن به کسی
- همسال: هم سن و سال
- نهفت: پنهان کرد
- عاقبت اندیش: آینده نگر
- همانا: بی گمان، یقیناً
- نهند: بی شمار می آورند
- واقعه: اتفاق، حادثه
- زی: به سوی
- جوهر: اصل
- جوهر دانایی: اصل و اساس آگاهی و هوشیاری
- درآمد ز دست: آسیب دید
- درآمد به سر: کنایه از به زمین خورد و کنترلش را از دست داد
درباره ی شعر دوراندیشی فارسی نهم
نظامی گنجوی بزرگترین داستان سرای قرن ششم است. از دانش های روزگار خویش همانند نجوم و اطلاعات اسلامی و زبان عرب نیز آگاهی داشته است. اثر شناخته شده ی وی خمسه است که در گروهی داستان های غنایی می باشد.
مخزن الاسرار، خسرو و شیرین، لیلی و مجنون، هفت پیکر و اسکندرنامه از آثار نظامی گنجوی می باشند. اسکندرنامه شامل دو دفتر است: شرفنامه و اقبالنامه. وی از دیدگاه تخیل و توانایی وصف به ویژه در زمینه های غنایی و عاطفی بسیار تواناست. در داستان پردازی نیز استادی توانا و ماهر است. وی در شهر گنجه درگذشت. در کتاب هایش پادشاهان زمان خود را مدح کرده است.
نکته: نظامی گنجوی را نباید با نظامی عروضی سمرقندی که البته وی نیز شاعر همین قرن است. اشتباه گرفت.
مخزن الاسرار یکی از آثار نظامی است که در قالب مثنوی سروده شده است. مخزن الاسرار در حدود ۲۲۶۰ بیت در اخلاق و مواعظ و حِکَم است که در حدود سال (۵۷۰ هجری قمری) به اتمام رسید.
