منطقه 22 تهران یکی از مناطق 22 گانه تهران است که مانند دیگر مناطق تهران ویژگی های خاص خود را دارد. گهر در این بخش به معرفی منطقه 22 تهران می پردازد.
معرفی منطقه 22 تهران
منطقه 22 شهرداری تهران واقع در شمال غربی شهر تهران با وسعتی حدود 6000 هکتار محدوده شهری و 30 هزار هکتار حریم، به دلیل ویژگی های خاص طبیعی و موقعیت خود در پهنه پایتخت ، به عنوان منطقه ای مستعد قطب گردشگری شناخته شده و چشم انداز آینده آن بر این اساس استوار شده است .
به لحاظ پیشینه ،تاریخچه توسعه این محدوده به سال 1349 شمسی و اشارات طرح جامع شهرتهران به این منطقه باز می گردد در اصل منطقه 22 به لحاظ دارا بودن امکانات بالقوه و بالفعل زیست محیطی و تنوع ساختار زمین از یک سو و بکر بودن قسمت اعظم آن از سوی دیگر ، و در شرایطی که سایر نقاط شهر تهران از تراکم و معماری غیر استاندارد رنج می برند از دیر باز مورد توجه شهر سازان و کار شناسان امور شهری قرار داشته است
رشد روز افزون جمعیت و تحولات گسترده و دامنه دار اقتصادی و … بازتابی گسترده در تحولات كالبدی شهر تهران ایجاد نموده است، كه یكی از پیامدهای آن نحوه شكل گیری منطقه۲۲ شهرداری تهران است كه بدون تردید بزرگترین و وسیعترین توسعه شهری متصل به تهران می باشد. این منطقه با مساحت ۱۰۰۰۰ هكتار، با هدف رفع كمبودهای خدماتی حوزه غرب تهران و نیز جابجایی بخشی از جمعیت ساكن در بافت های فرسوده تهران مركزی و نیز اسكان بخشی از جمعیت شهر تهران ایجاد شد.
منطقه ۲۲ شهرداری واقع در شمال غرب تهران در ۳۰ سال گذشته تحت پوشش فعالیتهای عمرانی ویژه ای از جهت طرح ریزی و اجرا بوده است و از دهه ۱۳۴۰ عمران این منطقه مورد توجه دست اندركاران و سازندگان شهر تهران قرار داشته است مالكین اولیه این اراضی خانواده فرمانفرمایان وفیروزگر بوده اند.
پس از تصویب طرح جامع شهر تهران این منطقه بنام یك شهر جدید تعریف و حوزه آن در دهه ۱۳۵۰ بنام شهر جدید كن به وسیله مهندسین مشاور فرمانفرمایان و همكاران طراحی شده است.
در طول سالهای ۴۹ تا ۵۸ حدود ۲۰ درصد از اراضی این منطقه تفكیك شد و مالكین جزئی پیدا كرد و بقیه اراضی به قطعات بزرگ (۱۰۰۰ مترمربع به بالا) تقسیم شد . پس از پیروزی انقلاب اسلامی اراضی فرمانفرمایان و فیروزگر ملی اعلام شد و تعدادی از آنها به سازمان زمین شهری واگذار گردید و حدود ۵۰۰ هكتار از این زمینها توسط ایت ا… ملاعلی كنی كه از زمان قاجار مالك این زمین ها بودند بصورت موقوفه درآمد .
در طول جنگ تحمیلی ایران و عراق بعلت در درسترس بودن اراضی این منطقه ، ۲۵% ار اراضی توسط نیروهای مسلح جهت ساخت و ساز پادگانهای نظامی مورد استفاده قرار گرفت و در قسمتی از این اراضی نیز تعاونیهای مسكن شروع به شهرك سازی كردند پس از مواجه شدن مسئولین با مشكلات شهر تهران و دستیابی به این نتیجه كه می توان این منطقه از شهر را به منطقه ای مطابق با الگوهای شهر نشینی تبدیل نمود و با توجه به امكان گسترش شهر تهران در منطقه ۲۲ كه در طرح جامع تهران نیز پیش بینی شده بود شهرداری تهران بر آن شد تا اراضی شمال غرب تهران را به محدوده خدماتی شهر تهران الحاق نماید و بر این اساس تهیه طرح تفصیلی منطقه ۲۲ بنا به توصیه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در سال ۱۳۷۰ با هدف احیای مفاهیم از دست رفته شهرسازی چون هویت، خوانا بودن محیط جهت یابی و مكان یابی فضاهای مناسب شهری در دستور كار مهندسین مشاور باوند قرار گرفت. در سال ۱۳۷۳ مطالعات تهیه شده توسط مشاور باوند با عنوان طرح تفصیلی منطقه ۲۲ تصویب شد. پس از تصویب طرح تفصیلی، زمینه اجرای آن با مسائل مختلفی همراه گردید كه بنا به ضرورتهای موجود مجدداً توسط مهندسین مشاور باوند و آرمان شهر بازنگری و طرح تفصیلی جدید در سال ۱۳۷۸، به تصویب كمیسیون ماده ۵ رسید و سرانجام پس از سالها تلاش و مطالعات، طرح تفصیلی منطقه ۲۲ تهران در تاریخ ۸/۶/۷۹ توسط كمیسیون ماده ۵ ابلاغ و شهرداری منطقه ۲۲ فعالیت رسمی خود را آغاز نمود.
از ۶۲۰۰ هكتار اراضی منطقه، ۱۲۶۵ هكتار پارك و فضای سبز، ۶۲ هكتار فضای آموزشی، ۱۶۸ هكتار آموزش عالی، ۲۳۸ هكتار خدماتی، ۳۲۷ هكتار فضای ورزشی، ۳۵۵ هكتار دریاچه و ۱۱۶۲ هكتار مسكونی می باشد. تراكم مسكونی به سه ناحیه تراكم كم (۱۰۰ واحد در هكتار)، تراكم متوسط (۱۳۵ واحد در هكتار) و تراكم زیاد(۲۰۰ واحد در هكتار) تقسیم شده است.
منطقه ۲۲ در سطح تهران و فرا شهری قابلیت دسترسی بی نظیری دارد. دسترسی های مهم منطقه، آزاد راه تهران-كرج و بزرگراه تهران-شمال می باشد كه آزاد راه در حال احداث تهران-شمال به عنوان شریان اصلی شمال به جنوب كشور، مسیر اصلی رفت و آمد است.
منطقه۲۲ آخرین امید شهر تهران برای ایجاد الگوی مناسب و بهینه زندگی شهری است. این منطقه كه بنابر ضوابط طرح جامع جزو گسترش پیوسته شهر است هم اكنون به جز شهركهای پراكنده و تأسیسات و ساختمانهای ورزشگاه آزادی و جنگل چیتگر خالی از ساخت و ساز شهری است.
در حال حاضر جمعیت منطقه طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ نفوس و مسکن ۱۳۸۹۷۰ نفر می باشد
طرح توسعه منطقه ۲۲ با ابلاغ طرح جامع تهران (مصوب ۱۳۷۰) به شهرداری تهران رسمیت كامل یافته است و بر اساس سیاستگذاری شورای نظارت بر گسترش شهر تهران و كلیات طرح جامع (حفظ و ساماندهی) منطقه ۲۲ باید تمامی كمبودهای خدماتی در مقیاس حوزه غرب تهران را در خود جای دهد .
منطقه ۲۲ به عنوان قطب علمی – تحقیقاتی
منطقه ۲۲ با دارا بودن مراکز علمی و پژوهشی به عنوان قطب علمی- تحقیقاتی غرب تهران مطرح است. مجموعه دستگا ههای اجرایی مستقر در منطقه ۲۲ مشتمل بر نمایندگی مراکز مختلف اجرایی و علمی دولتی است که دانشگاه های علامه طباطبایی، پیام نور و علوم انتظامی، پژوهشگاه فنی مهندسی زیست فناوری، پژوهشگاه پلیمر، دانشکده ژنتیک، داروسازی آترا، پژوهشگاه صنعت نفت دانشگاه صنعتی شریف شامل ده ها دانشکده از جمله دانشکده های گاز، نفت و پتروشیمی، باغ ملی گیاه شناسی و اداره آب و فاضلاب منطقه از آن جمله هستند. در دو سال اخیر سعی شده است با برگزاری کارگروهای مختلف بین شهرداری و سازمان های دیگری که در عمران منطقه نقش دارند، یکپارچگی و هماهنگی بیشتری برای مدیریت منطقه حاصل شود.
منطقه ۲۲ ، قطب تفریحی- گردشگری تهران
منطقه ۲۲ ، داری ویژگی هایی است که از بس یاری دیدگاه ها آن را کاملاً متمایز می سازد. این موضوعات علی الخصوص در چند سال اخیرهنگام برنامه ریزی، طراحی، بررسی یا اجرای طرح ها همواره مد نظرمدیریت شهری قرار داشته است. مسائل منطقه ۲۲ در چارچوب متعارف مناطق تهران نمی تواند مورد بررسی قرار گیرد. چرا که طبعا نتیجه معکوس می دهد. برای مثال مدیریت جمعیت ساکن و شناور منطقه در سال های آتی، حریم منطقه از شمال و غرب، حوزه های پژوهشی، آموزشی و تحقیقاتی و ناحیه ویژه گردشگری که شامل پارک چیتگر و دریاچه به عنوان قلب آبی منطقه موضوعاتی مهم تلقی می گردند.
طبق بررسی های مش اور معمار و شهرساز منطقه ۲۲ در افق ۱۴۰۰ جمعیت ساکن منطقه ۵۰۰.۰۰۰ نفر پیش بینی شده است و جمعیت شناور منطق ه در روزهای تعطیل ۴۵۰.۰۰۰ نفر پیش بینی ش ده است. برنامه ریزی و مدیریت برای خدمات رسانی و پاس خگویی به این جمعیت در سال های آتی در دستور کار مدیریت شهری از سال ۱۳۹۰ قرار گرفت.
جایگاه منطقه ۲۲ در سازمان فضایی پیشنهادی طرح جامع در این طرح به منظور تمركززدایی از مرکز شهر و تعدیل نظام شعاعی در ساختار فعلی شهر، با پالایش مرکز اصلی آن و افزایش چشم گیر سهم نظام شبکه ای در ساختار شهر با توزیع مرکزیت و استقرار نظام سلسله مراتبی مطلوب، شبکه ای از مراکز درسطوح و مقیاس مختلف برای تهران و تا افق طرح، سامان یافته و تجهیز می شوند. از این رو در این طرح برای منطقه ۲۲ نقش “مرکز گردش گری و خدمات مجموعه شهری تهران” در نظر گرفته شده است.
منطقه ۲۲ قطب توسعه اقتصادی
توسعه منطقه ۲۲ ، مقارن با تعریف و اجرای پروژه های بسیار مهم درمانی، آموزشی، اداری، تجاری، فرهنگی، ورزشی و سایر کاربری هایی که همه لازم الاجرا هستند و تأمین خدمات ویژه به شهروندان را به عهده دار می باشند، از طرفی اشتغال و بکارگیری از توان و تخصص های مختلف را در پی دارند. تبدیل منطقه ۲۲ به قطب گردشگری شهر تهران نیازمند فعالیت های متنوع و خدمات گسترده ای است که به تبع تأمین فضای مناسب و مطلوب برای تفرج و تفریح شهروندان تهران رونق اقتصادی ویژهای در منطقه و شهر ایجاد می نماید.
رفت وآمد شهروندان و مراجعات متعدد جهت استفاده از خدمات عمومی موجود در س طح منطقه ۲۲ جمعیت شناور قابل توجهی را به منطقه ۲۲ گسیل می دارد و قطعاً وجود چنین پتانسیل و توانمندی در منطقه، می تواند این موقعیت جغرافیایی را به قطب بزرگ اقتصادی تبدیل نماید.
تمایل سرمایه گذاران بخش خصوصی و بخش دولتی به سرمایه گذاری در منطقه ۲۲ مشهود و روزافزون است و این ویژگی خاص می تواند رونق روزافزون منطقه را دو چندان نماید و به این مهم دسترسی های آسان و متعدد و شبکه های بزرگراهی مختلف و موقعیت جغرافیایی منطقه بعنوان یکی از مبادی ورودی و خروجی شهر تهران نیز اضافه می گردد که مجموعاً کلیه امکانات و ویژگی های این منطقه دست در دست هم نهاده اند تا منطقه ۲۲ قطب توسعه اقتصادی شهر تهران گردد.
مشخصات جغرافیایی و اقلیمی منطقه ۲۲ شهرداری تهران
منطقه ۲۲ شهرداری تهران بین طولهای شرقی ”۱۰ ’۵ ۵۱ تا ”۴۰ ’۲۰ ۵۱ و عرضهای شمالی ”۱۶ ’۳۲ ۳۵ تا ”۱۹ ’۵۷ ۳۵ در قسمت شمال غربی شهر تهران و در پایین دست حوضه آبریز رودخانه کن و وردیج واقع شده است. این منطقه در شمال با کوهستان البرز مرکزی, در شرق با حریم رودخانه کن, در جنوب با آزاد راه تهران- کرج و در غرب با محدوده جنگل های دست کاشت وردآورد محدود می گردد و با مناطق ۵ و ۲۱ شهرداری تهران همجوار است به این ترتیب مرز شمالی منطقه ۲۲ شهرداری تهران تا منتهی الیه دامنه های جنوبی البرز تا ارتفاع ۱۸۰۰ متری توسعه یافته است. کوهستان البرز که طی ۳۰ سال اخیر شهر را بسوی خود جذب نموده است مانند دیواره ای هلالی شکل فضای جغرافیایی تهران را محصور می کند و از ارتفاع ۱۸۰۰ متری به علت شیب زیاد و تنگناهای کوهستانی مانع بسیار سختی در مقابل گسترش فیزیکی شهر بوجود می آورد . در محدوده منطقه ۲۲ بلندترین منطقه ارتفاعی از سطح دریا در خط مستقیم حوزه آبریز شمالی در ارتفاعات البرز و در شرق روستای كیگا با رقوم ۳۸۴۰ و پست ترین آن در خروجی پیكان شهر به ارتفاع ۱۲۲۰متر می باشد . وسعت این منطقه با احتساب ارتفاعات حدود ۵۴۰۰۰ هكتار می باشد كه طول و عرض حداكثر آن بطور تقریبی مساوی ۲۶ و ۱۷ كیلومتر است. فاصله غرب محدوده طرح تا ابتدای كرج در حدود ۱۱ كیلومتر میباشد. مسیر رودخانه كن كه از شمال به جنوب جریان دارد پس از نقطه خروجی در سرتاسر حد شرقی محدوده طرح كشیده شده و پذیرنده آبهای سطحی حوزه های شرقی خود كه از طریق كانالهای انحرافی به آن متصل می شوند نیز می باشد. رودخانه وردآورد نیز در امتداد شمالی جنوبی و به موازات رودخانه كن جریان دارد و در قسمت شمالی در غرب منطقه میانی امتداد یافته كه در پائین دست، حد غربی محدوده طرح را تشكیل می دهد . فاصله متوسط این دو رودخانه از یكدیگر در حدود ۱۰ كیلومتر است.
مقایسه سطح منطقه ۲۲ با سطح مناطق ۲۲ گانه تهران ( ۷۰۷۵۰ هكتار ) حاكی از تعلق ۴/۸ درصد از مساحت محدوده خدماتی شهر تهران به منطقه ۲۲ و گویای وسعت چشمگیر و جایگاه مهم این منطقه در ساختار كالبدی تهران اینده ، بویژه در حوزه غربی آن است.به طور كلی باد غالب منطقه در طول سال چه در شب و چه در روز باد غربی می باشد با توجه به قرار گیری منطقه در عرض جغرافیایی ۳۵ درجه و ۴۱ دقیقه زاویه تابش آفتاب در پائین ترین موقعیت سالانه ۳۲ درجه و در بالاترین موقعیت سالانه ۷۸ درجه می باشد . میزان كلی بارندگی سالانه در این منطقه ۲۸۱ میلیمتر در سال بوده كه بیشترین آن یعنی ۴۳ درصد در فصل زمستان و ۳۶ درصد آن در فصل بهار می باشد .جهت قبله در این منطقه ۳۳ درجه جنوب غربی می باشد.این محدوده در ناحیه دشت سر تهران و در قسمت دشت چیتگر قرار دارد و از لحاظ زمین شناسی از رسوبات غیر متراكمی به وجود آمده كه از دامنه جنوبی كوههای البرز حمل و ته نشین شده اند و در ضخامت رسوبات آبرفتی این ناحیه یك سفره آب زیرزمینی گسترده وجود دارد شیب عمومی منطقه از شمال به جنوب بوده و اراضی مورد بررسی در حریم پهنه دوم زلزله قرار دارد.
جمعیت این منطقه براساس سرشماری سال ۱۳۹۰ ایران، ۱۲۸٬۹۵۸ نفر (۳۸٬۱۰۶ خانوار) شامل ۶۵٬۴۷۶ مرد و ۶۳٬۴۸۲ زن میباشد.
محلات منطقه 22 تهران
- دهکده المپیک
- شهرک راه آهن
- شهرک چشمه
- شهرک صدرا(جهادگران)
- شهرک لاله
- زیبادشت بالا
- زیبادشت پایین
- شهرک امید
- شهرک نمونه سپاه
- شهرک شهاب
- شهرک امیرکبیر
- شهرک هوانیروز
- شهرک شهید باقری
- شهرک کوثر
- شهرک یاس
- شهرک ساحل
- شهرک آزادشهر
- شهرک پیکان شهر
- شهرک آتی شهر ( وردآورد)
- شهرک دانشگاه صنعتی شریف (وردآورد)
- شهرک کوهستان
- شهرک نسیم
- شهرک نگین غرب (وردآورد)
- شهرک امام رضا چیتگر (درحال ساخت)
- شهرک اسمان سپاه
- شهرک شهید خرازی (وردآورد)
مکان‌های مهم منطقه 22 تهران
- مجموعه ورزشی آزادی (استادیوم ورزشی آزادی، دریاچه آزادی، هتل المپیک، آکادمی فوتبال)
- پارک جنگلی چیتگر
- پارک جنگلی خرگوش دره
- پارک جنگلی لتمال کن
- پارک جنگلی وردآورد
- دریاچه چیتگر
- آبشار تهران
- بوستان جوانمردان ایران
- شهربازی هزار و یک شهر (تهران لند) (در حال ساخت)
- دانشکده علوم انتظامی
- باغ ملی گیاه‌شناسی
- پژوهشگاه صنعت نفت
- پژوهشگاه ژنتیک
- پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی
- مرکز بین‌المللی علوم و اعصاب پروفسور سمیعی (در حال ساخت)
ایستگاه‌های مترو منطقه 22 تهران
- ایستگاه متروی ورزشگاه آزادی
- ایستگاه متروی ایران خودرو
- ایستگاه متروی چیتگر
- ایستگاه متروی وردآورد
چشم انداز توسعه
یكی از پیشنهادات نظری ارائه شده درباره شهرسازی اینده منشوری است تحت عنوان منشور ۲۰۰۰ (بیانیه طراحی شهری برای قرن آینده) توسط عده ای از اندیشمندان تصویب شد. این منشور ضمن بررسی و نقد آنچه كه در طی قرن بیستم در شهر و شهرسازی به وقوع پیوسته به پیش بینی آینده پرداخته است .
این منشور هفت اصل را جهت بهبود وضع و دگرگونی (تجدید شهرها) در شهرهای كنونی پیشنهاد می نماید :
اصل اول : مكانهای شهری باید نقش مثبت و سازنده ای را در زندگی ساكنان شهرها داشته باشند .
اصل دوم : شهرنشینی باید با نظامهای طبیعی موزون و هماهنگ باشد .
اصل سوم : هر شهر باید شخصیت و هویت خاص و بارز خود را داشته باشد .
اصل چهارم : فرم شهری جدید باید جوابگوی نیازها و رفتارهای متحول جامعه باشد .
اصل پنجم : وسایل نقلیه باید متنوع و فراگیر باشد .
اصل ششم : فرایند ساختن و بازسازی میتواند اشكال مختلفی داشته باشد و گروههای ذینفع زیادی را در بر گیرد .
اصل هفتم : پیدا كردن استفاده های جدید برای ساختمانها و احیاء مناطق شهری موجود به همان اندازه ایجاد مناطق جدید دارای اهمیت است .
آنچه كه امروزه در تحولات كالبدی شهر تهران مشاهده می گردد بیانگر فاصله داشتن از این اصول است. رشد روزافزون جمعیتی ، گستردگی جغرافیایی، تنوع قومی، رشد ناموزون و ناهماهنگ و … بازتابی گسترده در تحولات كالبدی شهر تهران ایجاد نموده است .
امیدواریم اینك كه بزرگترین و وسیعترین توسعه شهری و زیست محیطی متصل به تهران تحت عنوان «شهرداری منطقه ۲۲» با هدف رفع كمبود فضاهای خدماتی حوزه غرب تهران و جابجایی بخشی از جمعیت ساكن دربافتهای فرسوده تهران مركزی و نیز اسكان بخشی از جمعیت سرریز شهر تهران در حال انجام است، با تبعیت از اصول یاد شده و با تكیه بر الطاف الهی و همت بلند متخصصین داخلی و پشتیبانی مسئولین امر و تلاش وافر كاركنان این منطقه ، سرانجامی نیكو و خوش یابد.
سلام – لطفا شهرک زرنان که نزدیک دریاچه چیتگر هست معرفی کنید – تشکر