شلمچه یکی از شهرهای شهرستان خرمشهر در استان خوزستان است. شلمچه یکی از مرزهای ایران و عراق است که در پیاده روی اربعین هم میزبان زائران بسیاری است. گهر در این بخش به معرفی شهر شلمچه می پردازد.
با شهر شلمچه در خرمشهر بیشتر آشنا شوید
موقعیت جغرافیائی
شلمچه در شمال غربی شهر خرمشهر قرار گرفته و میان خرمشهر و شلمچه شهر تازه‌ای به نام مقاومت و روستایی به نام پل نو قرار گرفته‌است. شلمچه از شمال به حسینیه از جنوب به اروندرود، از سوی شرق به خرمشهر و از سوی غرب به خط مرزی ایران – عراق محدود می‌شود. منطقه‌ای در آن سوی مرز در خاک عراق نیز نام شلمچه بر خود دارد.
شلمچه در جنگ عراق و ایران
شلمچه یکی از چند محور تاختن ارتش عراق به ایران بود. ارتش عراق در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ با گذر از این منطقه به سوی خرمشهر تاخت. عراقی‌ها در این منطقه که از دید راهبردی برایشان مهم بود استحکامات جنگی بسیاری را فراهم نموده بودند. پس از عملیات بیت‌المقدس که به بازپس‌گیری خرمشهر توسط رزمندگان ایران انجامید این منطقه همچنان در دست ارتش عراق بود.
نمایی از مرز میان ایران و عراق در شلمچه
سرانجام در عملیات کربلای ۵ در دی ۱۳۶۵ شلمچه به دست نیروهای ایرانی افتاد. این منطقه مجدداً در ۸ صبح ۴ خرداد سال ۱۳۶۷ پس از حدود ۸ ساعت نبرد میان نیروهای دو طرف درگیر به دست ارتش عراق افتاد. بنابر گفته محسن رضایی، علی رغم اطلاع نیروهای ایرانی از حمله، اراده لازم برای مقابله با نیروهای عراق و حفظ شلمچه وجود نداشت.
منطقه عملياتي شلمچه
شلمچه از شمال به حسينيه، از جنوب به اروندرود، از شرق به خرمشهر و از غرب به خط مرزي ايران ـ عراق محدود مي‌شود.
منطقه عمومي شملچه از ضلع غربي خرمشهر شروع شده و تا عمق خاك عراق به پيش مي‌رود. خط مرزي، اين منطقه را به دو قسمت شلمچه ـ ايران و شلمچه ـ عراق تقسيم كرده است.
شلمچه ـ ايران در منتهي‌اليه جنوب غربي جلگه خوزستان قرار گرفته داشته و داراي آب و هواي گرمسيري است. حداقل دماي هواي آن در زمستان به صفر درجه و حداكثر دماي آن در تابستان از مرز ٥٥ درجه سانتي‌گراد تجاوز مي‌كند.
به دليل اتصال ضلع جنوبي شلمچه با اروندرود، باتلاق‌ها و آب گرفتگي‌هاي متعددي ايجاد شده است و با آغاز لشكر كشي ارتش بعث عراق به خاك جمهوري اسلامي، شلمچه نيز به اسارت دشمن درآمد.
بعد از سقوط خرمشهر در چهارم آبان ١٣٥٩ ، جاده شلمچه به صورت يكي از معابر اصلي تردد يگانهاي عراقي مستقر در خرمشهر درآمد. ١٨ ماه بعد در روز دهم ارديبهشت‌ماه سال ٦١ عمليات بيت‌المقدس با رمز يا علي ابن ابي‌طالب(ع)، با هدف آزادسازي خرمشهر آغاز شد.
در اين عمليات ضمن آزادسازي شهر خرمشهر، قسمتي از دشت و جاده شلمچه به منظور قطع ارتباط عقبه به خط مقدم نبرد تبديل شده بود.
٥٠ روز بعد از فتح غرورآفرين خرمشهر، عمليات رمضان در تاريخ61/4/22 با رمز يا مهدي ادركني(عج) به منظور دور ساختن دشمن از شهرهاي خرمشهر و آبادان و تعقيب او در آن سوي مرز شروع شد. اين نبرد ١٥ روز به طول كشيد. اما دوباره شلمچه ايران در اشتغال متجاور باقي ماند.
مدت شش سال، شلمچه ايران در اختيار دشمن بود. ١٥ روز بعد از ناكامي «عمليات كربلاي 4»، رزمندگان اسلام اقدام به انجام «عمليات كربلاي »٥ كرده و در روز چهارم عمليات، جاده شلمچه به دست رزمندگان اسلام آزاد شد و در روز بيستم عمليات(هشتم بهمن ماه ٦٥) شلمچه ايران كاملا آزاد شده و قسمت عظيمي از شلمچه عراق هم به تصرف نيروهاي خودي درآمد.
در مجموع هشت عمليات در طول هشت سال دفاع مقدس در منطقه شلمچه صورت گرفت كه مهمترين آن عمليات كربلاي پنج بود.
بعد از اتمام جنگ تحميلي، گروهاي تفحص مستقر شدند و توانستند تعداد زيادي از پيكرهاي مطهر مفقودين را كشف و به خانواده‌هاي چشم انتظار آنان تحويل دهند. در عيد قربان سال ١٣٧٨ مقام معظم رهبري با حضور در جمع كاروانهاي راهيان نور و در كنار هشت شهيد گمنام عمليات كربلاي پنج شلمچه را قطعه‌اي از بهشت ناميدند.
حرم شهيدان گمنام و موزه طبيعي دفاع مقدس شلمچه به عنوان يكي از يادمان‌هاي تحت پوشش قرارگاه حفظ ابنيه و آثار سرزميني دفاع مقدس خوزستان است و همه ساله صدها هزار نفر از سراسر كشور براي تجديدبيعت با آرمان‌هاي شهداي والامقام دفاع مقدس از يادمان‌ها بازديد مي‌كنند.
