اصول و راهنمای تنظیم باد لاستیک خودرو

تنظــیم بـاد لاسـتیک یکی از مهمترین بخش های یک خودرو است. تنظــیم بــاد لاســتیک برای رانندگان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. میزان باد لاستیک نیز باید در حد مجازی باشد. برای آشنایی با تنظیم باد لاستیک این بخش گهر را بخوانید. در ادامه مطالبی در مورد میزان باد لاستیک و باد مجاز برای لاستیک و تنظیم باد می خوانید.

اصول و راهنمای تنظیم باد لاستیک

تنظیم باد لاستیک

میزان باد لاستیک علاوه بر تآثیر در فرسودگی و ساییدگی لاستیک، در بسیاری از عملکردهای خودرو مانند حرکت در مسیر مستقیم، نیروی ترمزی، چسبندگی جاده، عملکرد سیستم تعلیق ، مصرف سوخت، شتاب و… تآثیرگذار است.

فشار کم باد لاستیک باعث داغ شدن بیش از حد لاستیک و صدمه داخلی به آن می شود. در سرعت بالا این پدیده می تواند باعث کنده شدن قسمت هایی از آج لاستیک و یا حتی ترکیدن لاستیک شود. برای نمونه کم باد بودن لاستیک به اندازه 6 psi (حدود 20 درصد فشار استاندارد) سایش لاستیک را نامنظم  کرده و عمر آج را 25 درصد کاهش میدهد مصرف سوخت نیز 5 درصد افزایش می‌یابد. همچنین به مقدار قابل توجهی دقت فرمان دهی کم شده و پایداری خودرو در پیچ ها کاهش می‌یابد. در صورتی که فشار باد 6 psi بیشتر از حد استاندارد باشد باز هم موجب سایش نامنظم لاستیک شده و هنگام عبور از دست اندازها ممکن است به لاستیک آسیب وارد شود. علاوه بر آن از آنجا که تنش های جاده مستقیماً به سیستم تعلیق منتقل می‌شود، سیستم تعلیق نیز ممکن است آسیب ببیند. البته بالا بودن تا حدی باعث افزایش دقت فرمان دهی و پایداری در پیچ ها می شود. به همین دلیل در مسابقات اتومبیل رانی لاستیک را بیشتر از حد معمول باد می کنند.

تعمیرکاران نیز باید توجه داشته باشند که پیش از تنظیم فرمان، حتمآ باد لاستیک‌ها را تنظیم نمایند. هنگام میزان فرمان چنانچه باد لاستیک ها تنظیم نباشد، ممکن است ارتفاع و تراز خودرو تنظیم نبوده و در اندازه‌گیری و تنظیم زوایای چرخ خطا داشته باشیم.

میزان باد لاستیک‌ها هنگام تست ترمز و سیستم تعلیق خودرو در مراکز معاینه فنی نیز مؤثر است. در بسیاری از کشورها دستگاه تنظیم باد به عنوان یکی از تجهیزات معاینه فنی خودرو اجباری است و خودروها می بایستی پیش از تست بر روی خط معاینه فنی، تنظیم باد شوند. لاستیک هایی که کمتر از حد مجاز باد شده‌اند، در تست ترمز و تست تعلیق کارایی بهتری نشان می دهند چون سطح تماس لاستیک با زمین بیشتر بوده و در نتیجه چسبندگی جاده افزایش می‌یابد بنابراین چنانچه باد لاستیک تنظیم نباشد نمی‌توان به نتیجه تست معاینه فنی مطمئن بود.

اگرچه آزمایش‌ها نشان می‌دهد لاستیک های کم باد در جاده های خیس به صورت دیگری عمل می کنند.

در این آزمایش که برای بررسی اثر فشار باد لاستیک در چسبندگی لاستیک به جاده های خیس ترتیب داده شده بود، خودرو با سه فشار باد متفاوت مورد آزمایش قرار گرفت. فشار باد لاستیک در بار اول psi 35 (فشار مناسب)، بار دوم psi 30 و بار سوم psi 25 بود. آزمایش در سرعت 100 کیلومتر بر ساعت انجام گرفت. در تصاویری که مشاهده می‌کنید،کاهش چشمگیر سطح تماس لاستیک بخوبی نشان داده شده است. در یک لاستیک کم فشار لبه های کناری لاستیک فشار بیشتری به زمین اعمال می کنند. در نتیجه در میان لاستیک تونلی از آب تشکیل می شود که راه خروج به طرفین را ندارد و باعث بلند شدن لاستیک از زمین می شود.

شرایط مناسب تنظیم باد: تنظیم باد باید زمانی انجام شود که حداقل 3 ساعت از توقف خودرو در سایه گذشته باشد و یا اینکه خودرو کمتر از 5/1 کیلومتر حرکت کرده باشد. علاوه بر این توصیه شده است که تنظیم باد صبح انجام شود.

برای مشاهده تاثیر حرکت کردن خودرو در افزایش فشار باد لاستیک، یک آزمایش ترتیب داده شده که در آن چند تایر در شرایط مساوی در دستگاه مخصوص این آزمایش به حرکت درآمدند. به ازای هر 5 دقیقه حرکت، فشار باد معادل psi 1 افزایش پیدا کرد و نهایتا 4 تا 5 psi افزایش یافت. پس اگر لاستیک داغ را باد می زنید، باید 4 تا 5 psi بیشتر باد بزنید. بطور دقیق تر اگر خودرویی که وارد تعمیرگاه می شود با سرعتی کمتر از 70 کیلومتر بر ساعت مورد استفاده قرار گرفته باشد (مانند داخل شهر)، psi 4 بیشتر از حد توصیه شده باد بزنید. و اگر این سرعت بالای 70 کیلومتر بر ساعت بود (تعمیرگاه های مجاور اتوبان)، باید psi 6 بیشتر از حد توصیه شده باد بزنید. زیرا با عادی شدن دما، فشار به همین اندازه کاهش می یابد. توجه کنید که فشار توصیه شده از طرف سازنده برای دمای عادی می باشد. پس ممکن است به دلیل حرکت خودرو، فشار باد بیشتر از حد نوشته روی لاستیک بشود. این مسئله مشکلی ایجاد نمی کند و در طراحی لاستیک این مورد لحاظ شده است.

لاستیک خالی (مثلا پس از پنچر گیری) به مقدار زیادی هوای فشرده نیاز دارد. فشار کمپرسور باد تعمیرگاه که هوا در آن ذخیره شده از فشار لاستیک بیشتر است، بنابراین با منتقل شدن هوای فشرده از  کمپرسور به لاستیک، فشار هوا از مثلا 70 psi به 35 psi می‌رسد. این تغییر فشار باعث می شود کل حجم هوای وارد شده به لاستیک، هوای سرد باشد. بنابراین پس از باد کردن اولیه لاستیک بهتر است 1 یا 2 ساعت صبر کنید تا دمای هوای درون لاستیک متعادل شود و سپس دوباره فشار را تنظیم کنید.

زمانبندی تنظیم فشار: بطور متوسط هر ماه psi 1 از فشار باد لاستیک کاسته می شود. بنابراین توصیه شده است که هر ماه فشار لاستیک را تنظیم کنید. همچنین به ازای هر 12 درجه افزایش یا کاهش دما فشار باد لاستیک 1 psi افزایش یا کاهش می‌یابد. این نکته به ما گوشزد می کند که هنگام تغییر ناگهانی آب و هوای فصلی و یا تغییر اقلیم در اثر مسافرت های طولانی، زمان تنظیم فشار لاستیک زودتر فرا می رسد.

در روی بدنه لاستیک عبارت Max Inflation Pressure حک شده است که به معنی حداکثر فشار مجاز باد لاستیک می باشد. باید توجه کرد که این فشار کاربرد و معنی دیگری دارد. بنابراین باید فشار توصیه شده توسط سازنده خودرو را مرجع تنظیم باد قرار دهید.

چند نکته:

در صورتی که در خودرو از لاستیک هایی غیر از لاستیک توصیه شده توسط سازنده خودرو استفاده شده باشد، مرجع دقیقی برای تنظیم فشار باد نخواهید داشت.

مقدار مناسب باد لاستیک را نمی توان با چشم تشخیص داد و باید حتما از فشار سنج استفاده کرد.

امروزه برای تنظیم باد لاستیک‌ها از تجهیزاتی به نام تنظیم باد اتوماتیک استفاده می‌شود که قابلیت تزریق و تخلیه باد را دارد یعنی پس از باد زدن لاستیک‌ها میزان فشار باد لاستیک را اندازه‌گیری می کنند.

فشار باد استاندارد لاستیک ماشین چیست؟

تنظیم باد لاستیک خودرو یکی از فاکتورهای تاثیر گذار در جهت کارکرد بهینه اتومبیل و عمر لاستیک می باشد. در این میان میزان دقیق تنظیم باد لاستیک برای بسیاری از رانندگان اتومبیل همواره مورد سوال می باشد. بسیاری از رانندگان , به اشتباه, بر این باورند که جهت تنظیم باد چهار چرخ لاستیک باید حداکثر فشار باد توصیه شده روی جداره لاستیک را  معیار دقیق تنظیم باد قرار داد.

لازم بذکر است, بروی جداره لاستیک عددی تحت عنوان حداکثر فشار باد لاستیک قید شده است, بعنوان مثال ممکن است که عدد 35 PSI بعنوان حداکثر فشار باد لاستیک در نظر گرفته شده باشد, که این عدد در اصل بیانگر حداکثر فشار باد لاستیک بمنظور تحمل حداکثر وزن قابل تحمل لاستیک می باشد. حال اگر باد لاستیک خود را بر مبنای این عدد حک شده روی جداره لاستیک تنظیم کنید دو اتفاق زیر برای لاستیک شما رخ خواهد داد:

1. تغییر در قابلیت فرمانپذیری لاستیک که براساس آن لاستیک شما به یک سمت در زمان رانندگی و در زمان ترمز گرفتن تمایل خواهد نمود.
2. کاهش عمر لاستیک: در زمان تنظیم باد طبق حداکثر فشار توصیه شده روی جداره لاستیک مرکز لاستیک میل به خوردگی و سایش بیشتری پیدا می کند و همچنین احتمال ترکیدن لاستیک در این زمان نیز افزایش میابد.

حال مهمترین سوالی که پیش می آید اینست که میزان باد مناسب لاستیک جهت تنظیم باد چه مقدار می باشد؟

ابتدا باید دانست که, میزان باد مناسب لاستیک عمدتا توسط تولید کننده خودرو بصورت یک لیبل درون خودرو و یا روی کاتالوگ خودرو قید می شود. تولید کنندگان اتومبیل در زمان طراحی خودرو و انتخاب نوع لاستیک از استانداردهای متعددی جهت انتخاب لاستیک مناسب برای یک خودرو استفاده می کنند.

در این میان لازم بذکر است که در سطح دنیا, موسسات متعددی وجود دارند که هدف اصلی آنها تهیه استانداردهای قابل تبدیل برای لاستیک چرخ و سایر قطعات می باشد. در ایالات متحده آمریکا این موسسه تحت عنوان انجمن رینگ و لاستیک (Tire and Rim Association (TRA)) وجود دارد. معادل اروپایی این موسسه اتحادیه رینگ و لاستیک اروپا (European Tire and Rim Technical Organization (ETRTO)) می باشد. همچنین این مسئولیت در ژاپن به عهده انجمن تولید کنندگان لاستیک خودرو (The Japanese Automotive Tire Manufacturers Association (JATMA)) می باشد. اگرچه موسسات دیگری در سطح دنیا وجود دارند, اما سه موسسه نام برده شده از معتبر ترین این موسسات می باشند.

تولید کنندگان خودرو با استفاده از وزن خودرو طراحی شده و میزان وزن قابل حمل توسط آن خودرو و با بهره گیری از استانداردهای نام برده شده و نمودارهای موجود در این استانداردها اقدام به انتخاب یک تایر مناسب برای خودروی طراحی شده خود می کنند. که نهایتا این لاستیک انتخاب شده بنا به توصیه سازنده خودرو باید تنظیم باد شود.

لازم بذکر است که میزان باد توصیه شده توسط اکثرا تولید کنندگان خودرو با توجه به سایز لاستیک انتخاب شده برای آن خود روی بین 30 PSI تا 35 PSI می باشد ( بعبارت دیگر سایز لاستیک به گو نه ای انتخاب می شود که میزان باد بهینه آن بین این مقدار باشد) . همچنین تنظیم باد لاستیک کمتر از این مقدار توصیه شده باعث افزایش مصرف سوخت, کاهش قابلیت فرمانپذیری و افزایش فرسایش و در نتیجه کاهش عمر لاستیک می شود. در نتیجه برای تنظیم باد لاستیک خودرو ابتدا به لیبل تعبیه شده در خودرو و یا کاتالوگ خودروی خود مراجعه کنید و در صورت عدم در دسترس بودن هر یک از این موارد همان اندازه فشار بین 30PSI تا 35PSI را ( که مورد تائید استانداردهای بالا نیز می باشد) معیار خود قرار دهید و هر چهار چرخ را به یک اندازه باد بزنید.

نهایتا اینکه باید بدانیم چه زمانی باد لاستیک های خود را تنظیم کنیم؟

در زمانهای زیر همواره به رانندگان توصیه می شود که میزان باد لاستیک خودروهای خود را تنظیم کنند:

1. هر 30 روز یکبار و یا با هر بار بنزین زدن خودرو در یک ماه
2. تغییر درجه حرارت به میزان 10 درجه سانتیگراد و بیشتر

تنظیم باد ساده ترین راه جهت بررسی و چکاپ دوره ای لاستیک و اطمینان از عملکرد مناسب لاستیک می باشد. غفلت از تنظیم باد لاستیک که ساده ترین راه جهت بررسی سلامت لاستیک شما می باشد ممکن است آسیب های جدی به سایر قسمت های خودروی شما مخصوصا جلوبندی وارد نماید. لذا همواره تنظیم باد لاستیک خودروی خود را جزء اولویتهای خودروی خود قرار دهید.