کارتوگرافی یکی از روش هایی است که می توان با استفاده از آن، صحنه های بزرگ در سطح کره زمین را با تهیه نقشه از آن صحنه ها کوچک و در نتیجه قابل مشاهده کرد. اگر می خواهید بدانید کارتوگرافی چیست این بخش گهر را بخوانید. در ادامه مطالبی در مورد کارتوگرافی و تاریخچه کارتوگرافی و انواع کارتوگرافی می خوانید.
آیا می دانید کارتوگرافی چیست ؟
کارتوگرافی چیست
كارتوگرافی تكنيكي است كه با كوچك كردن خصوصيات فضايي (ابعاد) انواع مختلف اجسام و سطوح بزرگ مثل زمينهاي وسيع قسمتي و با تمام كره زمين، و يا يك كره آسماني سر و كار دارد، اين تكنيك پهنه‌هاي وسيع را كوچك مي‌كند تا قابل مشاهده شود.
واژه کارتوگرافی از دو كلمه Cart graphy تشكيل يافته است كه Car يا Cartogram به معني نقشه (آماري جغرافيايي) و graphy به معني ترسيم كردن است.
بنابراين کارتوگرافی دانش تهيه نقشه است و از آنجا كه نمي‌توان قسمتي از سطح كره زمين را به اندازه واقعي خود بر روي صفحه‌اي تصوير كرد بايد عوارض و پديده‌هاي مختلف زمين را به نسبت معيني كوچك نمود و اين عمل براساس مباني و اصول کارتوگرافی به نحوي انجام مي‌گيرد كه كاربران با توجه به نسبت كوچك شده و مشخصات فني آن بتوانند به مقدار اصلي كميت پي‌ببرند.
کارتوگرافی هنر، علم و فن تهيه انواع نقشه است كه طي مراحل مختلف اندازه‌گيري و محاسبه و ترسيم بخشي يا تمام سطح كره زمين را بر سطحي مستوي با تكيه بر اصول رياضي و تناسب هندسي به نمايش درمي آورد. تا در ساختار اقتصادي ،فرهنگي ،دفاع ملي ،روابط بين الملل ، تعليم و تربيت ،جهانگردي و موارد متنوع ديگر مورد استفاده قرار گيرد.
کارتوگرافی بيشتر يك هنر است تا علم ؛ چون وظيفه يك كارتوگراف تنها نشان دادن اطلاعاتي خاص بر روي يك صفحه نيست بلكه بايد اين اطلاعات را به صورت سمبليك و يا يك سري خطوط كه موجودتيشان از رياضي نشأت مي‌گيرد ،نشان بدهدو براي اين كار ، يك كارتوگراف بايد به گونه‌اي عمل كند كه بيننده ضمن درك مفاهيم ، به ديدن نقشه علاقه‌مند گردد . يعني در انتخاب سمبل‌ها ، طراحي و رنگ آميزي بايد از اصول زيبا سازي استفاده بكند.
براي کارتوگرافی چند تعريف علمي وجود دارد كه قبول هر يك از تعاريف و دامنه فعاليت آن متاثر از وضعيت نقشه برداري و نقشه هاي هر يك از كشورهاي دنياست . با وجود تمام اختلاف نظرها در تعريف کارتوگرافی به طوركلي دومعنا از کارتوگرافی مستقل مي گردد.
کارتوگرافی عام ، علم ، هنر و فن ساختن نقشه است كه كليه مراحل تهيه نقشه يعني ژئودزي ، عمليات زميني ،فتوگرامتري ، ترسيم و چاپ را شامل مي شود.
اما کارتوگرافی خاص مراحل بعد از برداشت زميني ، فتوگرامتري و يا كلاً اطلاعات اوليه براي تهيه نقشه را شامل مي شود و در حقيقت قسمت اعظم كار تهيه نقشه محسوب مي‌گردد. كارهايي از قبيل تنظيم پيش نويس ، تركيب اطلاعات و استفاده از نقشه‌ها و مدارك مربوطه ، انتخاب شبكه ، تعيين علائم و نوشته‌ها ، هماهنگي اطلاعات موجود در نقشه ، طراحي اطلاعات حاشيه نقشه ، انتخاب روش ترسيم و چاپ و تكثير مراحل مختلف کارتوگرافی خاص را تشكيل مي دهد . در ايران چون سازمانها و مؤسسات دولتي و خصوصي ، نقشه هاي مختلف در سطوح گوناگون تهيه مي‌كنند هر دو مفهوم کارتوگرافی را مي‌توان در مورد آنها بكار برد . به عنوان مثال يكي از بزرگترين ارگانهاي تهيه نقشه در ايران سازمان نقشه برداري كشور National Cartographic Center است . به طور كلي گردآوري اطلاعات اوليه و پروراندن و ارائه آن به صورت مطلوب و يا به عبارت ديگر عمليات مربوط به تهيه نقشه بر عهده کارتوگرافی است .
حاصل كار كارتوگراف و يا به عبارتي زبان كارتوگراف نقشه است و هدف يك كارتوگراف همواره استفاده از امكانات مختلف براي انتقال اين پيام به بهترين وجه است و يك كارتوگراف بايد به اين زبان يعني ( زبان تصوير) تسلط داشته باشد تا بتواند بااستفاده كننده ارتباط منطقي داشته باشد . امروزه کارتوگرافی به طور عمده كليه فعاليتهاي مربوط به آماده سازي نقشه و بهره‌گيري از نقشه را شامل مي شود يعني کارتوگرافی موضوعاتي نظير آموزش ، نحوه استفاده از نقشه ، مطالعه سير تكاملي کارتوگرافی ، جمع آوري و بايگاني نقشه ، تهيه كاتالوگ و فعاليتهاي مربوط به تهيه فهرست و بالاخره طراحي و ساختن نقشه ، چارت ، پلان و اطلس را در بر مي گيرد. مراحل تهيه نقشه در رابطه با نوع نقشه بسيار متنوع و متفاوت است . گر چه روشهاي بهتر نقشه در جزئيات با هم اختلاف دارند ليكن دراصل از كليت ويژه پيروي مي نمايند و داراي وجوه مشتركي هستند كه مي توان آنها را اصول روش کارتوگرافی فرض كرد.
هركارتوگرافي در تهيه نقشه بايد از 5 اصل پيروي كند
1 – مقياس 2- سيستم تصوير 3 – جنراليزه 4 – طراحي 5 – ترسيم و توليد
