علایم، علت و درمان انواع سکته مغزی خفیف، گذرا، ایسکمیک، CVA چیست؟ و راهکارهای آن کدام است را در مطلب درمان سکته مغزی خفیف در زیر برایتان تشریح می کنیم. با ما همراه باشید.
درمان سکته مغزی خفیف
سکنه مغزی زمانی اتفاق می‌افتد که خون‌رسانی به بخشی از مغز دچار اختلال شده یا به‌شدت کاهش می‌یابد. در نتیجه بافت مغز دچار کمبود اکسیژن و مواد مغذی می‌گردد. ظرف چند دقیقه سلول‌های مغز از بین خواهند رفت. سکته مغزی یک‌فوریت اورژانسی محسوب می‌شود. اقدام و درمان فوری برای افراد حیاتی است. اقدام فوری می‌تواند آسیب سلول‌های مغزی و عوارض احتمالی آن را کاهش دهد.
سکته‌های مغزی ایسکمیک
سکته‌های مغزی ایسکمیک زمانی ایجاد می‌شوند که تشکیل لخته جریان خون را در یک شریان به مغز بطور کامل مسدود کند. این شرایط در اغلب موارد سکته مغزی ایجاد شده و در 85 تا 90 درصد موارد قابل مشاهده است. سکته‌های مغزی ایسکمیک می‌توانند ترومبوتیک یا آمبولیک باشند.
- سکته‌های مغزی ترومبوتیک زمانی ایجاد می‌شوند که یک لخته خونی (ترومبوس) شریانی را که به خاطر تجمع بافت چربی (پلاک) در طول یک فرآیند به نام تصلب شرایین یا آترواسکلروزیس تنگ شده، مسدود کند.
- سکته‌های مغزی آمبولیک زمانی ایجاد می‌شوند که لخته‌های خونی در خارج از مغز تشکیل شده و از طریق جریان خون به مغز برسند. در اصطلاح تخصصی به این شرایط آمبولی گفته می‌شود.
سکته‌های مغزی هموراژیک
سکته‌های مغزی هموراژیک زمانی ایجاد می‌شوند که یک شریان داخل مغز پاره یا تخریب شود و به این ترتیب خون از طریق این شریان در یک ناحیه از مغز پخش گردد. به این ترتیب وارد شدن خون اضافی به مغز باعث می‌شود فشار بیش از حد به سلول‌های مغزی وارد گردد. در نهایت این شرایط با ایجاد آسیب در بافت مغز همراه بوده و در عملکرد بخش آسیب دیده اختلال وارد می‌کند. این نوع سکته مغزی کمتر از سکته مغزی ایسکمیک در بین افراد مشاهده می‌شود، اما مشکلات ناشی از آن برای فرد معمولاً شدیدتر است. سکته‌های هموراژیک می‌توانند زیر عنکبوتیه (Subarachnoid) یا درون بافتی (intracerebral) باشند.
- هموراژیک زیر عنکبوتیه (SAH). زمانی ایجاد می‌شود که خون در سطح خارجی مغز پخش گردد.
- هموراژیک درون بافتی (ICH). زمانی ایجاد می‌شود که خون در داخل بافت مغز پخش گردد.
پارگی یک شریان می‌تواند تحت تاثیر عوامل مختلف همچون برآمدگی رگ یا آنوریسم (که در آن بخش ضعیف شده یک شریان به صورت بالون مانند بزرگ و برآمده می‌شود)، یک ناهنجاری شریانی یا AVM (که در آن رگ‌ها بطور غیر عادی به صورت مادرزادی به هم متصل هستند)، یا فشار خون بالا ایجاد شود. در درمان سکته مغزی هموراژیک تمرکز در توقف خونریزی مغز است.
سکته خفیف (حمله ایسکمیک گذرا)
حمله‌های ایسکمیک گذرا (TIA) زمانی ایجاد می‌شوند که اختلال ایجاد شده برای جریان خون در مغز موقتی باشد. این شرایط می‌تواند با تنگ شدن یک شریان خون‌رسانی به سمت مغز یا داخل مغز ایجاد شده یا در نتیجه رد شدن سریع لخته و جریان یافتن مجدد خون در مغز مشاهده گردد. علائم سکته خفیف می‌تواند شبیه یک سکته مغزی کامل بوده و به شرح زیر باشد:
- ضعف و یا بی حسی ناگهانی در نواحی صورت، دست و یا پا
- تار شدن یا از دست دادن ناگهانی دید در یک یا هر دو چشم
- ایجاد مشکلات ناگهانی برای صحبت کردن یا فهمیدن صحبت سایر افراد
- گیجی ناگهانی
- از دست دادن قدرت حفظ تعادل بدن
- ایجاد مشکل در کنترل حرکت‌ها
عامل‌های ریسک سکته مغزی
فاکتورهای ریسک غیر قابل کنترل در سکته مغزی یا مواردی که امکان کاهش آنها از طریق روش‌های درمان مناسب یا تغییر در سبک زندگی وجود ندارد، به شرح زیر هستند:
- بالا رفتن سن
- جنسیت
- سابقه فامیلی
- ژنتیک
- موارد قبلی سکته مغزی
فاکتورهای ریسک قابل کنترل برای سکته مغزی به شرح زیر هستند:
- فشار خون بالا
- بیماری قلبی
- ایجاد اختلال در ریتم طبیعی ضربان قلب همچون فیبریلاسیون دهلیزی
- سیگار کشیدن
- ابتلا به دیابت
- سطح بالای کلسترول خون
- مصرف داروهای خوراکی جلوگیری از بارداری
- مصرف زیاد الکل
- چاقی
علائم و نشانه‌ها
علائم و نشانه‌های اولیه رایج برای سکته مغزی به شرح زیر هستند:
- سر درد شدید
- ایجاد اختلال یا از دست دادن بینایی
- از دست دادن حافظه
- سردرگمی
- از دست دادن قدرت حفظ تعادل یا هماهنگی اعضای بدن
- تعادل ضعیف و گیجی
- بی حسی ناگهانی، ناتوانی یا ضعف در یک دست، یک پا یا یک طرف صورت
- مبهم صحبت کردن یا تکلم غیر عادی
- از دست دادن سطح هوشیاری
- ناتوانی در کنترل ادرار و مدفوع
سکته مغزی می‌تواند ایجاد اختلالات دائمی در عملکرد را برای فرد به همراه داشته باشد. نوع و میزان این اختلالات با توجه به ناحیه آسیب دیده در مغز و نیز پیشرفت و موفقیت در فرآیند درمان مشخص می‌شود. به این ترتیب، آسیب‌های دائمی ناشی از سکته مغزی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- مشکل بینایی
- مشکل در فهمیدن یا صحبت کردن
- فلج شدن
- بی حسی، احساسات عجیب یا درد
- مشکل بلع غذا
- آسیب‌های احساسی
- اختلال شناختی
تشخیص
برای تشخیص سکته مغزی، پزشک معمولاً از چند مورد از بررسی‌های زیر استفاده می‌کند:
- بررسی علائم و نشانه‌های فعلی مشکل
- بررسی سابقه بیماری
- الکتروکاردیوگرام (ECG)
- اکوکاردیوگرام
- الکتروآنسفالوگرام (EEG)
- اسکن مافوق صوت شریان‌های گردن
- سی تی اسکن
- اسکن ام آر آی
- آزمایش خون
- عکس رادیولوژی سینه
درمان
سکته مغزی یک مشکل اورژانسی است که می‌بایست بلافاصله تحت درمان قرار گیرد. به این ترتیب انجام اقدامات سریع می‌تواند شانس زنده ماندن بیمار را افزایش داده و میزان ریکاوری مورد انتظار پس از درمان را افزایش دهد.
درمان اولیه
در این مرحله از داروهای خاص برای بیمار استفاده شده و ممکن است در برخی موارد نیاز به عمل جراحی وجود داشته باشد.
مصرف دارو
درمان ترومبولیتیک. در این حالت از داروهای مناسب برای تجزیه لخته‌های خون و ایجاد امکان جریان مجدد خون در رگ‌های دچار گرفتگی استفاده می‌شود.
داروی ضد انعقاد خون (مثل هپارین). این داروها می‌توانند به پیشگیری از بزرگ‌تر شدن لخته‌های خونی و جلوگیری از تشکیل لخته‌های جدید کمک کنند.
داروهای ضد فشار خون. در موارد سکته هموراژیک از این داروها برای کاهش فشار خون فرد استفاده می‌شود.
علاوه بر این لازم است داروهای مناسب جهت کاهش ورم و التهاب ایجاد شده در مغز و نیز از بین بردن علت ایجاد سکته مغزی همچون ضربان نامناسب قلب برای بیمار تجویز شود.
عمل جراحی برای درمان سکته مغزی
گاهی اوقات لازم است از عمل جراحی برای ترمیم شریان‌های آسیب دیده یا پاره شده استفاده شود. در موارد مشاهده سکته هموراژیک، عمل جراحی می‌تواند شامل ترمیم برآمدگی ایجاد شده در رگ‌ها (AVM) باشد. هنگامی که سکته ایسکمیک در نتیجه مسدود شدن شریان یک رگ در ناحیه گردن ایجاد شده باشد، احتمالاً از عمل جراحی برای رفع انسداد ایجاد شده استفاده می‌شود. در اصطلاح به این درمان، جراحی اندآر ترکتومی کاروتید (carotid endarterectomy) گفته می‌شود.
درمان بلندمدت و توان‌بخشی
سلول‌های مغزی معمولاً دوباره ایجاد (تشکیل مجدد) نمی‌شوند. به این ترتیب پس از سکته مغزی، سلول‌های زنده مانده وظایف نواحی دچار آسیب یا سلول‌های مرده را بر عهده می‌گیرند، اما در عمل فقط تا حدودی می‌توانند وظایف آنها را انجام دهند. در واقع تطبیق سلول‌های مغزی با شرایط جدید نیازمند آموزش مجدد مهارت‌های مختلف به فرد می‌باشد.
برنامه توان‌بخشی و بازتوانی سکته مغزی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- فیزیوتراپی و ورزشهای سکته مغزی برای بهبود توانایی حرکتی استفاده می‌شود. به این منظور دکتر رئیس السادات از آموزش، تمرین‌های حرکتی، و دستکاری فیزیکی بر روی افراد دچار سکته مغزی استفاده کرده و سعی می‌کند توانایی حرکتی، حفظ تعادل، و هماهنگی اجزای بدن این افراد را افزایش دهد. هدف از فیزیوتراپی سکته مغزی در این شرایط آموزش مجدد فعالیت‌های ساده همچون راه رفتن، نشستن، ایستادن، راه رفتن، دراز کشیدن و تغییر وضعیت از یک فعالیت به فعالیت دیگر می‌باشد.
- گفتار درمانی برای بهبود شرایط برقراری ارتباط با سایر افراد استفاده می‌شود.
- کار درمانی و ورزشهای سکته مغزی برای بهبود فعالیت‌های روزمره همچون غذا خوردن، آشپزی کردن، دستشویی رفتن و نیز شستشو مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دوره ریکاوری پس از سکته مغزی به چند ماه زمان نیاز دارد و به منظور تشخیص دقیق میزان ریکاوری فرد پس از این مشکل، ممکن است پزشک معالج به چند روز یا چند هفته زمان نیاز داشته باشد.
توجه داشته باشید درمان بلندمدت با مصرف دارو جهت از بین بردن دلایل اصلی سکته مغزی و حداقل کردن احتمال ایجاد شرایط مشابه، برای بیمار لازم و ضروری است.
