تکنیک تدریس بارش مغزی یا به اصطلاح ( brain storming ) جزو تکنیک های مبتنی بر مذاکره است. در این تکنیک همه افراد دورهم می نشینند و در مورد یک موضوع به گفتگو می پردازند و هر فرد موارد یا راه حل هایی که به ذهنش میرسد را در جمع مطرح می نمایند. در این روش تدریس معلم نقش هدایت کننده جمع را دارد و باید همه مطالب و صحبت ها را یادداشت نماید. بنابراین نقش یک معلم در این روش بسیار حساس است. برای آشنایی با روش بارش مغزی به همراه جزییات کامل در ادامه با گهر همراه باشید.
تکنیک روش تدریس بارش مغزی
روش بارش فکری یا یورش مغزی (Brain Storming) به معنی استفاده از مغز برای یورش به یک مسئله است بارش فکری عبارتست از اجرای یک روش گردهمایی که گروهی می کوشند برای یک مسئله بخصوص با ارائه تمامی ایده های خود راه حلی بیابند .
شرایط:
· هرتعداد از دانش آموزان می توانند در این روش شرکت کنند اما هرچه زمان جلسه کوتاهتر باشد، تعداد شرکت کننده ها نیز باید کمتر باشد.
· تعداد افراد یک گروه معمولا 4 تا 5 نفر مناسب است ولی تا 15 نفر نیز می تواند باشد.
· هر موضوعی که انتخاب می شود باید دانش آموزان اطلاعات مختصری در مورد آن داشته باشند و با انگیزه کافی در مورد آن به ارائه ایده بپردازند.
· همه دانش اموزان باید بدانند که کمیت نظرات ارائه شده بسیار مورد توجه شماست .
· دانش آموزان باید ابتدا با قواعد بارش فکری آشنایی کافی داشته باشند.
قوانین کار گروهی در روش بارش فکری 1- هرچه تعدادایده ها بیشتر باشد بهتر است. 2- هیچ ایده ای توسط اعضای گروه حذف نمی شود و هیچ ایده ای نادیده گرفته نمی شود. 3- انتقاد و اعتراض ممنوع است. 4- قضاوت در مورد ایده ها ممنوع است. 5- مخالفت ممنوع است. 6- اعضای گروه باید با توجه به نظرات یکدیگر ایده ی جدید بسازند. 7- تمامی ایده ها غیر از شوخی های آشکار پذیرفتنی است. 8- سرگروه مسئول برقراری نظم و رعایت نوبت در گروه است. 9- نظرات غیر عادی و دور از ذهن نیز دارای اهمیت هستند. |
مراحل اجرای الگوی تدریس بارش مغزی:
- 1- طرح موضوع:
• انتخاب و ارائه ی یک موضوع یا مسئله
• طرح سوالات ایده برانگیز
2- گروه سازی و شرح قوانین:
• تشکیل گروه ها
• تعیین سرگروه و منشی
• اعلام قوانین روش بارش فکری
3- بارش ایده ها
• تمرکز دادن دانش آموزان برروی دادن ایده و بروز آن
• تاکید معلم بر روی بیان تمامی ایده ها و تعداد هرچه بیشتر آنها
4- طبقه بندی ایده ها
- دسته بندی ایده ها و تنظیم آنها به ترتیب اولویت
• حذف ایده های مشابه و نامناسب
5- ارزشیابی ایده ها
• ارائه ایده های نهایی و پالایش شده
• اصلاح ایده های نادرست از نظر علمی
• قضاوت در مورد ایده ها و تاکید روی ایده های نو و خلاق
در این شیوه می توان ابتدا به طرح موضوع پرداخت سپس از همه دانش آموزان کلاس درخواست ارائه ایده نمود در حقیقت به جای آن که هر گروه جداگانه به ارائه و بررسی ایده پرداخته و در پایان گروه ها حاصل کار خود را ارائه دهند، این کار با مشارکت همه دانش آموزان کلاس بعنوان یک گروه بزرگ صورت گرفته و با نوشتن ایده ها توسط یک منشی بر روی تخته سیاه آغاز شده و سایر مراحل کار اعم ازبارش ایده ها ،طبقه بندی و ارزش گذاری ایده ها با نظارت معلم پی گیری می شود.
مزايا و معايب این روش :
مزاياي اين روش عبارتند از :
- با توجه به اصل هم افزايي باعث مي شود خلاقيت گروهي موثر از خلاقيت فردي عمل کند.
- با اين روش، در مدت زمان نسبتا” کوتاهي، شمار زيادي پيشنهاد حاصل مي شود.
معايب و نقايص اين روش عبارتند از :
- ممکن است ايجاد شرايط براي اظهار نظر آزاد و بي واسطه دشوار باشد.
- گروه معمولا” تحت فشار اکثريت قرار گرفته و موجب مي شود فرد با نظر اکثريت موافقت کند، حتي اگر قويا” احساس کند که نظر اکثريت اشتباه است.
- اکثر اوقات تمايل گروه بر حصول يک توافق است، تا دستيابي به پيشنهادهاي متنوعي که به خوبي مورد بررسي قرار گرفته باشند. در واقع اين حرکت در حال حاضر به خاطر ساختار جلسات، بصورت عادت درآمده است.
- هنگام بارش مغزي، اغلب افراد مواردي بديهي يا ايده آل را پيشنهاد مي کنند و اين از تلاش آنها براي بحث بيشتر و در نتيجه ارائه پيشنهاد خلاق مي کاهد.
- ماهيت تنوع گراي بار مغزي، خود به خود مسبب افزايش پيشنهادها مي شود، ولي اصلاح و پالايش ساختاري پيشنهادها را در بر ندارند.
- اگر گروه از يک رئيس جلسه خوب و با تجربه برخوردار نباشد، ممکن است برخي از افراد جلسه را، بطور کامل تحت الشعاع خود قرار دهند. لذا رئيس جلسه بايد وقت را با توجه به تعداد شرکت کنندگان تنظيم کرده و از ابراز توضيحات اضافي توسط شرکت کنندگان بکاهد و فرصت را به نفر بعدي بدهد.
- اجراي موفقيت آميز اين روش مستلزم شناخت قبلي افراد از مساله است.
- در اين روش، بهبود مرحله به مرحله ” تدريجي ” پيشنهادها کمتر مشاهده مي شود.
- گاهي اوقات اين روش، به مسائل نسبتا” ساده و پيش پا افتاده محدود شده و باعث مي شود که روش ارائه شده براي حل مسائل کلي، پيچيده شده و کارآيي کافي را نداشته باشد. اينجا هم بايد مدير جلسه بطور صريح و واضح تذکر لازم را گوشزد کند و از بحث هاي انحرافي افراد را بر حذر دارد.
- براي بعضي افراد، پيروي از قواعد اين روش، يا ارائه پيشنهاد هاي متنوع مشکل است.
- بارش مغزي گمنام بارش مغزي روش هاي گوناگوني مشتق شده است. مثلا” يک روش مي گويد بهتر است شرکت کنندگان پيش از ورود به جلسه پيشنهادهاي خود را کتبا” در اختيار رئيس جلسه قرار دهند، و رئيس جلسه هم پيشنهادها را در اختيار رئيس جلسه قرار دهند، و رئيس جلسه هم پيشنهادها را بدون اعلام منبع براي همه شرکت کنندگان قرائت کند. اين روش که براي از بين بردن معايب بندهاي 2 و 3 مورد استفاده قرار مي گيرد، بارش مغزي گمنام دارد. شيوه هاي ديگر نيز وجود دارد. به عنوان مثال از شرکت کنندگان خواسته مي شود، تا نظرات خود را در مدتي کوتاه به رشته تحرير درآورند. اين روش افکارنويسي خوانده مي شود.
- تلفيقي از افکارنويسي و بارش مغزي نيز وجود دارد که به روش Trigger مشهور است. اين روش را جورج مولر کارشناس شرکت فورد موتور ابداع کرد.
