جدیدترین لیست شغل‌های سخت و زیان‌آور از دید کاربران
با وجود این که معمولا گفته می‌شود هر کاری سختی خودش را دارد، اما برخی از شغل‌ها ماهیتا سخت‌تر بوده و از نظر قانون کار جزو مشاغل سخت و زیان‌آور قرار می‌گیرند. استخدام در برخی از موقعیت‌های شغلی همچون استخدام cnc کار، بسته به نوع کارگاه و میزان ایمنی در هنگام کار با دستگاه تراش یا سایر دستگاه‌ها و تجهیزات، می‌تواند با سختی کار همراه باشد که با رعایت برخی نکات فنی و ایمنی قابل حذف هستند. اما در برخی از مشاغل مانند کار در معدن، ماهیت شغل، سخت و زیان‌آور بوده و با رعایت نکات ایمنی نیز، سختی کار حذف نمی‌شود.
سوال اینجاست که مطابق با قانون کار، کدام یک از مشاغل در زیرمجموعه شغل‌های سخت و زیان‌آور قرار می‌گیرند؟ بازنشستگی در مشاغل سخت، میزان ساعات کاری و میزان مجاز استفاده از مرخصی، چه تفاوتی با دیگر مشاغل خواهد داشت؟ در مقاله پیش‌رو به این سوالات پاسخ خواهیم داد.
جدیدترین لیست مشاغل سخت و زیان آور
مطابق با قانون کار که مقررات مربوط به ارتباط کاری کارگر و کارفرما در آن تعریف شده است، مشاغل سخت و زیان‌آور به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند. مشاغل گروه الف شامل مشاغلی است که ماهیتا سخت و زیان‌آور هستند؛ اما اگر کارفرما در محیط کار تمهیدات و اصول بهداشتی و ایمنی را به کار بندد، می‌توان سختی این شغل‌ها را حذف نمود. به‌عنوان نمونه می‌توان به استخدام اپراتور cnc و استخدام cnc کار اشاره کرد که کارفرما با درنظرگرفتن نکات ایمنی می‌تواند سختی کار را برای این افراد از بین ببرد.
در مقابل، مشاغل گروه ب شامل مشاغلی می‌شوند که ماهیتا سخت و زیان‌آور بوده و اگر کارفرما تمهیدات ایمنی و بهداشتی را نیز در محیط کار به کار گیرد، صرفا سختی کار کاهش پیدا می‌کند؛ اما سختی و زیان‌آور بودن این مشاغل حذف نمی‌شود.
مطابق با آیین‌نامه‌ای که توسط شورای عالی کار و شورای عالی حفاظت فنی و بهداشت کار تدوین شده و وزارت کار و وزارت بهداشت نیز آن را تصویب کرده‌اند، لیست مشاغل سخت و زیان‌آور عبارت‌اند از:
- ۱- کار در معدن شامل کار زیرزمینی یا سطح‌الارضی که کارگران موظف خواهند بود در تونل‌ها و راهروهای سرپوشیده به کار استخراج بپردازند.
- ۲- کار استخراج که شامل فعالیت‌هایی همچون جدا نمودن یا منفجرکردن مواد از سطح کار، حمل مواد مربوط به عملیات انفجار، اداره تاسیسات آب و برق در داخل معادن و در کل هر مباشرت و نظارتی که کارگر را ناگزیر به انجام‌وظیفه در راهروها، تونل‌ها یا راهروهای معادن کند، می‌شود.
- ۳- کار در مشاغل مرتبط با حفر قنات، چاه، فاضلاب و تونل زیرزمینی و کار در مخازن سرپوشیده
- ۴- تخلیه و حمل مواد مذاب از کوره‌های در حال فعالیت و اشتغال مستمر در مجاورت کوره های ذوب به‌گونه‌ای که کارگر در معرض مستقیم حرارت یا بخارهای مضر متصاعد شده از کوره های ذوب باشد. (سختی کار در هنگام انجام این کارها برخلاف مواردی همچون استخدام cnc کارها قابل حذف نیست.)
- ۵- کارگرانی که به طور مستقیم و مستمر به کار در کارگاه روده‌پاک‌کنی، دباغی و سالامبورسازی یا کار مستمر در گند آب‌روها و کارهای مرتبط با جمع‌آوری، حمل و دفن زباله‌های شهری اشتغال دارند.
- ۶- فعالیت کارگرانی که به طور مستمر به کار جمع‌آوری، انتقال و انبارکردن کود (نظافت مستمر طویله، سالن پرورش طیور و اصطبل) در واحدهای طیور و دامداری مشغول هستند.
- ۷- فعالیت مداوم و مستمر در فضای باز و در ارتفاع‌های بیشتر از ۵ متر از سطح زمین بر روی اسکلت‌ها، داربست‌ها، دکل‌ها و اتاقک‌های متحرک
- ۸- فعالیت مداوم بر روی پست‌ها و خطوط انتقال برق با فشار ۶۳ کیلوولت و بالاتر.
- ۹- شغل‌های شن‌پاشی، مالچ پاشی، قیرپاشی و پخت آسفالت دستی
- ۱۰- انجام عملیات جوشکاری در داخل مخازن
- ۱۱- فعالیت‌هایی که استمرار آن‌ها باعث ابتلا به بیماری های شغلی حاصل از اشعه می‌شود، همچون کار با مواد رادیواکتیو و قرارگرفتن در معرض پرتوهای یون‌ساز به تشخیص مراجع ذی‌صلاح و بر اساس قانون حفاظت در مقابل اشعه تصویب شده در جلسه تاریخ ۲۰ فروردین ۱۳۶۸ مجلس شورای اسلامی
- ۱۲- فعالیت در محیط‌هایی با فشار محیط بیش از حد مجاز مانند غواصی
- ۱۳- فعالیت مستمر در محیط‌های کاری‌ای که با وجود رعایت مقررات و اصول ایمنی و حفاظتی، زمینه بیماری‌های مرتبط با گوش و یا ناشنوایی کارگر را فراهم می‌سازد.
- ۱۴- کار در زمینه امور مرتبط با سم‌پاشی باغ‌ها و مزارع و ضدعفونی‌کردن مکان‌ها، طویله‌ها و آشیانه‌های مرغداری در زمان سم‌پاشی
- ۱۵- فعالیت کارگرانی که در هنگام انجام کار، به‌صورت مستقیم در امور مربوط به تولید و ترکیب سموم شیمیایی و حشره‌کش‌ها مشغول به کار هستند.
- ۱۶- کارکردن با وسایل دارای ارتعاش، به‌گونه‌ای که برای سلامتی کارگر، مضر و زیان‌آور باشد.
- ۱۷- فعالین در زندان‌ها و ندامتگاه‌ها که به طور مستقیم با زندانیان در ارتباط هستند.
- ۱۸- کار در حوزه هوش‌بری، مامایی، فوریت های پزشکی، کارشناس علوم آزمایشگاهی و مشاغل زیرمجموعه آن‌ها
- ۱۹- خبرنگاری
- ۲۰- فعالیت به‌عنوان آتش نشان
- ۲۱- رانندگان حمل و نقل بار و مسافر درون شهری و برون شهری، راهداران و رانندگان وزارت راه و شهرسازی در جاده‌ها
قوانین تعیین شده توسط سازمان تامین اجتماعی برای مشاغل سخت و زیان‌آور
افرادی که از نظر استخدامی جزو مشاغل گروه الف قرار می‌گیرند، (استخدام cnc کارها و …) برای استفاده از مزایای مشاغل سخت باید درخواست سختی کار را به اداره کار ارائه کنند و در صورت پذیرش درخواست، می‌توانند از قوانین مختص مشاغل سخت و زیان‌آور استفاده نمایند.
اما مشاغل گروه ب و عنوان شغل‌هایی که در لیست مطرح شده در بخش قبل قرار می‌گیرند، می‌توانند بدون نیاز به درخواست سختی کار، از مزایای موجود برای مشاغل سخت و زیان‌آور استفاده کنند.
از جمله قوانین تعیین شده توسط سازمان تامین اجتماعی برای مشاغل سخت و زیان‌آور می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
میزان ساعات کاری
بر مبنای ماده ۵۲ قانون کار، افراد شاغل در مشاغل سخت و زیان‌آور باید تنها در روز ۶ ساعت کار کرده و مجموع ساعات کاری‌شان در هفته نباید بیشتر از ۳۶ ساعت باشد.
میزان مرخصی
برای افراد فعال در مشاغل سخت و زیان‌آور حدود ۵ هفته در سال مرخصی در نظر گرفته شده است.
ممنوعیت اضافه‌کاری
بر اساس ماده ۶۱ قانون کار، مشاغل سخت و زیان‌آور تحت هیچ شرایطی نباید اضافه‌کاری داشته باشند.
میزان پرداخت حق بیمه
برای افراد شاغل در کارهای سخت و زیان‌آور با پرداخت یک سال حق بیمه، به‌اندازه ۱٫۵ سال سابقه کار رد خواهد شد.
امکان بازنشستگی پیش از موعد
برای افراد شاغل در مشاغل سخت و زیان‌آور امکان بازنشستگی پیش از موعد تحت شرایطی که در قانون کار قید شده است، وجود خواهد داشت. کارگران برای استفاده از قانون بازنشستگی پیش از موعد باید دارای حداقل ۲۰ سال سابقه بیمه به‌صورت پیوسته باشند و یا ۲۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشند.
جمع بندی و سخن پایانی
در این مقاله به معرفی مشاغل سخت و زیان‌آور پرداخته و قوانین تعیین شده توسط سازمان تامین اجتماعی برای این‌گونه مشاغل را بررسی نمودیم. همان‌طور که گفته شد. مشاغل سخت و زیان‌آور در دو گروه الف و ب طبقه‌بندی می‌شوند. مشاغل گروه الف که استخدام افرادی همچون استخدام cnc کارها در این دسته قرار می‌گیرد، مشاغلی هستند که باوجود ماهیت سخت شغل، با انجام تمهیدات بهداشتی و ایمنی می‌توان سختی کار را حذف کرد. اما مشاغل گروه ب با به‌کارگیری تمهیدات ایمنی و بهداشتی نیز، قابلیت حذف سختی کار را ندارند.
سازمان تامین اجتماعی برای این گونه مشاغل تسهیلاتی در زمینه میزان ساعات کاری، میزان مرخصی، پرداخت حق بیمه و بازنشستگی پیش از موعد در نظر گرفته است.
