بازار کار رشته تربیت بدنی یکی از دغدغه های خانواده ها در زمان انتخاب رشته تحصیلی برای فرزندانشان است. رشته تحصیلی تربیت بدنی در مقاطع مختلف دارای گرایش های مختفی است که متناسب با آن شغل آینده فردِ متقاضی آن رشته هم تقریبا محدود و مشخص می شود. در این مطلب سعی کرده ایم تا به صورت کامل شرایط ورود به رشته تربیت بدنی را برای شما تشریح کنیم تا متناسب با آنها بتوانید بازار کار در این رشته را هم بشناسید.
رشته تربیت بدنی و علوم ورزشی
شرایط ورود به رشته تربیت بدنی
در ابتدا به معرفی رشته تربیت بدنی و گرایش های مختلف آن در مقاطع مختلف تحصیلی در ایران و سایر کشورهای جهان می پردازیم. سپس به بازار احتمالی کار برای فارغ التحصیلان گرایش های مختلف را مورد بحث قرار داده ایم. بحث را اندکی به سمت و سوی درآمد در این رشته هم می کشانیم.
معرفي رشته تربيت بدني
ماهيت:
رشته تربيت بدني مي‌تواند مورد علاقه برخي دانش‌آموزان که از توانائي جسماني و سابقه ورزشي خوبي برخورد دارند، واقع شود و مي تواند به عنوان يک انتخاب قرار گيرد.
جاذبه‌هاي اين رشته به کلاس هاي علمي و ظهور آن ها در کلاس بسيار عملي آن است.
سلامت بدن و ورزيدگي آن از بسياري جهات بر روي سلامت روان اثر مي گذارد و ظرفيت انجام کار و توليد افراد جامعه را بالا برده و کيفيت زندگي را بهبود مي‌بخشد.
گرچه مسئله اشتغال فارغ‌التحصيلان اين رشته آنقدر مهم است که بايد از شعار دوري نمائيم ولي ما بايد به اين فرهنگ برسيم که هر جنب و جوش نامش ورزش نيست و حرکات خودسرانه مي تواند به انسان آسيب برساند، گرچه در کوتاه مدت متوجه آسيب نشويم .
روش زندگي در جهان بطور کلي تغيير نموده و تحرک و پويايي به ايستايي تبديل شده است، تغذيه روش نامناسب پيدا کرده و سوخت و ساز بدن دچار نقصان شده و اين رويه حتي در کشورهاي جهان سوم نيز شکل جدي به خود گرفته پشت ميزنشيني، و ساعت هاي متوالي کار با کامپيوتر و نابودي و آلودگي زيستگاه هاي طبيعي، انسانها را با تهديد جدي روبرو کرده و ذهن و روحي خسته و درمانده را براي او به ارمغان آورده است حتي سرگرمي ها او نيز کمتر نشانه اي از تحرک و پويايي دارد.
و اين در حالي است که موج بيماري کودکان و نوجوانان را نيز در برگرفته و با توجه به اين وضعيت است که رشته تربيت بدني و علوم ورزش اهميت ويژه اي پيدا کرده است. تاثير مثبت فعاليت هاي بدني و حرکات ورزشي مي تواند آرامش عصبي – رواني انسان را تامين کند، بدن او را تقويت کند و از پيامدهاي ويرانگر و زيانبار استرس ها کاسته و جامعه را بسوي اعتدال و شادابي نسبي رهنمون نمايد.
دانشجويان اين رشته در طي دوران تحصيل با آمادگی جسماني، آناتومي، روانشناسي عمومي، تغذيه و بهداشت مواد غذايی، فيزيولوژی، تاسيسات و اماکن ورزشي، آزمون هاي ورزشي آشنا شده و در تمرينات عملي ورزش هاي فوتبال، واليبال، ژيمناستيک، بدمينتون، شنا شرکت مي کنند.
کساني که دوره کارشناسي تربيت بدني و علوم ورزشي را به پايان مي رسانند مي توانند علاوه بر تدريس دروس تربيت بدني در مدارس و مراکز آموزشي بکار کارشناسي تربيت بدني در سازمانهاي دولتی، فدراسيون هاي ورزشي و نهادهاي انقلابي و همچنين خدمت در مراکز ورزشي و درماني جانبازان و معلولين بپردازند.
رشته تربیت بدنی مناسب چه کسانی است؟
اگر فردی با روحیه ورزشی هستید یا در گذشته ورزشکار بوده‌اید، میتوانید به صورت علمی نیز این رشته را فرا بگیرید. همچنین اگر به آزمایشگاه‌های فیزیولوژی و رفتار حرکتی علاقه دارید و از لحاظ روحی و جسمانی آماده شرکت در کلاس‌های تئوری و عملی در طول روز هستید این رشته برای شما مفید است.
اگر به دنبال مربیگری در رشته‌های مختلف ورزشی هستید (جهت مربیگری در هر رشته ورزشی، مربی مربوطه باید لیستی از دروس تربیت بدنی را مطالعه کند و آزمون دهد. ضمنا دانشجویان دوره کارشناسی تربیت بدنی نیز برای مربیگری می‌توانند از نیمسال پنجم تقاضا دهند.) و در واقع، در این رشته طیف گسترده‌ای از ورزش‌ها به همراه نحوه داوری و مربیگری آنها را فراخواهید گرفت.
گرایش‌های رشته تربیت بدنی برای ادامه تحصیل چه هستند؟
در حال حاضر دوره کارشناسی به دو بخش علوم انسانی و علوم زیستی تقسیم شده است و در بعضی دانشگاهها به صورت تک‌گرایشی و با نام تربیت بدنی عمومی ارائه می‌شود. در گذشته نیز بعضی از دانشگاهها سه گروه فیزیولوژی ورزشی، مدیریت ورزشی و رفتارحرکتی داشتند.
در دوره کارشناسی ارشد، رشته‌های مدیریت ورزشی (اماکن و تاسیسات ورزشی، بازاریابی ورزشی، رویدادهای ورزشی، رسانه، اوقات فراغت و ورزش‌های تفریحی)، رفتارحرکتی (یادگیری حرکتی، کنترل حرکتی، آموزش تربیت بدنی)، فیزیولوژی ورزشی (فیزیولوژی فعالیت بدنی و تندرستی، فیزیولوژی ورزشی کاربردی، فیزیولوژی فعالیت ورزشی محض، فیزیولوژی فعالیت ورزشی بالینی و تغذیه ورزش)، آسیب‌شناسی و حرکات اصلاحی (آسیب‌شناسی، حرکات اصلاحی، امدادگر ورزشی)، روانشناسی ورزشی و بیومکانیک ورزشی وجود دارند. بستگی به تعداد اعضای هیئت علمی هر دانشکده تربیت بدنی نیز تعداد گروه‌های موجود در آن متغیر است.
توانايي هاي لازم:
دانشجوي اين رشته بايد از کودکي ورزشکار باشد. چون يکسري از مهارت هاي پايه اي را مثل ژيمناستيک و يا دوميداني که نياز به هماهنگي کامل عصب و عضله دارد، نمي توان در بزرگسالي فراگرفت. در ضمن افرادي که از کودکي اهل ورزش هستند، انگيزه ي بيشتري براي فراگيري مطالب علمي و عملي از خود نشان مي دهند. گفتني است که قد آقايان داوطلب رشته تربيت بدني بايد حداقل 165 سانتي متر و خانم ها 158 سانتي متر باشد (قهرمانان تيم ملي از شرط ياد شده مستثني هستند) و حداقل ديد چشم آنها بايد 7 از 10 باشد. گفتني است که اين رشته بصورت نيمه متمرکز دانشجو مي گيرد. يعني در يک آزمون عملي مهارت، آمادگي و توانايي جسمي دانشجويان سنجيده مي شود.
امکان ادامه تحصیل در رشته تربیت بدنی در خارج از کشور به چه صورت است؟
تربیت‌بدنی از رشته‌های زیرمجموعه متفاوتی تشکیل شده است که هر کدام گرایش‌های متفاوتی دارند و در کشورهای دیگر، وسعت رشته‌ها بالاتر است. هرچند رشته تربیت بدنی رشته‌ای شناور محسوب می‌شود و از اکثر رشته‌ها می‌توان به آن وارد شد. در صورتیکه به هر دلیلی تمایل به گذراندن دروس کارشناسی تربیت‌بدنی ندارید و قصد ادامه تحصیل ارشد یا دکتری در خارج از کشور (مثل آلمان) را دارید میتوانید با خواندن همان زبان (آلمانی) در دانشگاه، وارد کشور مقصد (آلمان) شوید و در هر رشته‌ای ادامه تحصیل بدهید. اما به طور کلی این رشته در دنیا طرفداران زیادی دارد و حتی گرایش ورزش‌های الکترونیکی (بازی‌های کامپیوتری) نیز در اکثر نقاط جهان وجود دارد.
دروس دانشگاهی رشته تربیت بدنی تا چه میزان نیازهای بازار کار را مرتفع می‌کنند؟
علاوه بر گذراندن دروس، جهت ورود به رشته مربیگری، نیاز به حضور در دوره‌های فشرده مربیگری همان رشته یا داوری آن خواهید داشت. در این رشته بیشترین نیاز، کارآموزی و تجربه است. اما در گرایش‌هایی مانند فیزیولوژی بهتر است از آکادمی‌های تربیت‌بدنی استفاده کنید.
دروس آزمایشگاهی در هر گرایش میتواند به تنهایی یک عنوان شغلی باشد و در اکثر کشورها پرکاربرد است بنابراین با انجام یک پروژه یا پایان‌نامه مناسب با موضوعات معرفی شده از سازمانهای مختلف، میتواند شروعی بر فعالیت‌های کاری باشد. البته درس کارورزی برای کمک به این مورد در نظر گرفته شده است.
بازار کار و موقعیت شغلی فارغ التحصیلان رشته تربیت بدنی و علوم ورزشی در کشور
كساني كه دوره كارشناسي تربيت بدني و علوم ورزشي را به پايان مي رسانند مي توانند علاوه بر تدريس دروس تربيت بدني در مدارس و مراكز آموزشي بكار كارشناسي تربيت بدني در سازمانهاي دولتي ، فدراسيونهاي ورزشي و نهادهاي انقلابي و همچنين خدمت در مراكز ورزشي و درماني جانبازان و معلولين بپردازند.
فارغ التحصیل تربیت بدنی همچنین می تواند به عنوان مربی و مسوول ورزش در وزارتخانه ها و بعضی از وزارتخانه ها که بخش تربیت بدنی دارند، فعالیت کند. همچنین می تواند در ساخت وسایل و البسه ورزشی مشاور یک طراح باشد. چون نظرات یک کارشناس ورزشی نقش موثری در بهبود وسایل ورزشی دارد. در کل فارغ التحصیل این رشته اگر فرد فعالی باشد، هیچ وقت بیکار نمی ماند چون می تواند به عنوان مربی در باشگاههای ورزشی آزاد فعالیت کند و یا به عنوان مربی، کارشناس یا مربی بدنسازی جذب وزارتخانه ورزش و جوانان(سازمان تربیت بدنی)شود.
در ادامه بازار کار این رشته باید بگویم اگه کسی زرنگ باشه بیکار نمی ماند، ساده ترین کار این است که با کارت های مربیگری که بدست میاورید میتوانید در انواع باشگاه ها ورزشی مشغول به کار و یا اینکه کارشناس تربیت بدنی ارگان‌ها و سازمان های مختلف شوید. (کارشناس تربیت بدنی همه ی کارهای مربوط به حوزه ی تربیت بدنی در سازمان ها رو انجام میدهد) و یا میتوانید به عنوان معلم ورزش مدارس(در مقاطع ابتدایی؛راهنمایی و متوسطه پسرانه و دخترانه مشغول به کار شوید و یا در بخش های مدیریتی باشگاه های و هیات های مختلف مشغول به خدمت به کشور عزیزمان شوید .یا اصلا خودتان یه باشگاه فرهنگی – ورزشی راه‌اندازی کنید و یا اینکه مربی و یا روانشناس ورزشی یک تیم باشگاهی بشید.
در مورد بازار کار گرایش های مختلف هم باید بگویم که در حد کارشناسی در کشور ما چندان تفاوتی ندارد و این گرایشی بودن بیشتر در مقطع کارشناشی ارشد(فوق لیسانس) میتواند مفید باشد. مگر اینکه در شرایط خاصی سازمانی نیاز به لیسانس(کارشناس) تربیت بدنی و علوم ورزشی با گرایش خاص داشته باشد.
بازار کار و موقعیت شغلی فوق لیسانس (کارشناسی ارشد)گرایش مدیریت ورزشی تربیت بدنی
1– عضویت در هیات علمی دانشگاهها و مراکز آموزش عالی کشور و تدریس دروس تخصصی نظری و عملی تربیت بدنی در مقاطع کاردانی و کارشناسی(فوق دیپلم و لیسانس)
2– تدریس درس تربیت بدنی و ورزش عمومی(تربیت بدنی 1 و 2 ) دانشجویان دانشگاهها و موسسات آموزش عالی دانشگاههای دولتی؛پیام نور؛غیرانتفاعی؛جامع علمی کاربردی و آزاد اسلامی؛اموزشکده سما
3- برنامه ریزی و مدیریت آموزشی در تربیت بدنی دانشگاهها و مراکز آموزش تربیت بدنی
4- تدریس دروس نظری و عملی اختصاص ورزش در دوره های تربیت مربی ورزش
5- برنامه ریزی و مدیریت در تربیت بدنی سازمانهای ورزشی کشور نهادهای انقلابی و بخش خصوصی
6- انجام تحقیق در مسائل تربیت بدنی و ورزش در مراکز تحقیقی و دانشگاهها
7- تدریس در موسسات آموزش عالی برای تربیت متخصصان و معلمان تربیت بدنی در سطح کارشناسی
8- تدريس درس مديريت ورزشي در دوره هاي كارداني و كارشناسي
9- تدريس در كارگاه هاي آموزشي مديران ورزشي
10– اداره امور و كارشناسي سازمانهاي ورزشي دولتي – خصوصي
11- اداره امور و كارشناسي فدراسيونها و هيئت ها و انجمن هاي ورزشي
12- سرپرستي تيم ها و كاروانهاي ورزشي
13- اداره و كارشناسي اماكن ورزشي
14– مشاوره و همكاري با موسسات آموزشي، سازمانها و فدراسيونها ، هيئت ها و پايگاه هاي ورزشي در برنامه ريزي فعاليتهاي بدني كاركنان
15- پژوهش و تحقیق در شاخه هاي مختلف مدیریت ورزشی
16- تربيت كارشناس تربيت بدني در حيطه مدیریت
17-راهنمايي و برنامه ريزي براي آشنايي مربيان و ورزشكاران با اصول مدیریت ورزشی
18-استخدام در اداره تربیت بدنی وزارتخانه آموزش و پروش کشور
19-استخدام در وزارتخانه ورزش و جوانان و ادارات کل ورزش و جوانان استانها و شهرستانها
20-استخدام در سازمان صدا وسیما ؛به عنوان گوینده؛مجری و یا کارشناس برنامه های ورزشی رادیو و تلویزیون کشور
بازار كار گرايش فيزيولوژي ورزشی رشته تربیت بدنی:
1- تدريس مسائل فيزيولوژي، علم تمرين، تغذيه و ورزش
2- تحقيق در زمينه مسائل فيزيولوژي ورزش، علم تمرين ، تغذيه و ورزش
3- برنامه ريزي و تجويز تمرينات ورزشي به منظور افزايش توانمندي هاي جسماني حركتي افراد عادي ، آسيب ديده و …
4- برنامه ريزي و تجويز تمرينات ورزشي خاص براي رشته هاي مختلف ورزشي و تنظيم رژيم هاي غذايي ويژه
5- مشاوره و همكاري با موسسات آموزشي، سازمانها و فدراسيونها ، هيئت ها و پايگاه هاي ورزشي در برنامه ريزي فعاليتهاي بدني كاركنان
بازار کار گرايش رفتار حركتي:
1- تحليل وضعيت مربوط به رشد در كودكان و نوجوانان
2- تحليل وضعيت مربوط به يادگيري و اجراي مهارتهاي حركتي در کليه رده هاي سني
3- شناخت اثرات روانشناختي فعاليتهاي ورزشي و همچنين شناخت ويژگي هاي رواني ورزشكاران وشيوه هاي بهبود مهارت رواني
4- درك اهميت تحقيق در رفتار حركتي روي فرايند تدريس – يادگيري
5- تدريس دروس يادگيري حرکتي، رشد و تكامل حركتي در دوره هاي پايين تر و دوره هاي مربيگري
6- پژوهش در شاخه هاي مختلف رفتار حركتي
گرايش حركات اصلاحي و آسيب شناسي ورزشي :
1- تدريس درس آسيب شناسي ورزشي، معلولين ، كمكهاي اوليه
2- تدريس درس حرکت درماني در دوره هاي پايين تر
3- تدريس حركات اصلاحي و معرفی رشته تربیت بدنی، نوتواني ورزشي در دوره هاي كارداني و كارشناسي
4- راهنمايي و برنامه ريزي براي استفاده از ورزش در جهت حفظ سلامت عمومي و كمك به بيماران و معلولين
5- راهنمايي و برنامه ريزي براي آشنايي مربيان و ورزشكاران به اصول علمي و تكنيكي ساده در كنترل و پيشگيري از آسيبهاي ورزشي
6- تربيت كارشناس تربيت بدني در حيطه آسيب شناسي ورزشي و حرکات اصلاحي
7- غربال گري و راهنمايي در زمينه ناهنجاري هاي اسكلتي – عضلاني در كليه اقشار جامعه بويژه دانش آموزان
در ادامه به صورت گزینه ای موقعیت های شغلی یک دانش آموخته و کارشناسی ارشد تربیت بدنی و علوم ورزشی را برایتان نام می بریم.
* راه انداری باشگاه فرهنگی _ ورزشی
* مربی و روانشناس تیم های باشگاهی
* معلم ورزش در مدارس
* داوری مسابقات ورزشی و…
در آمد رشته ی تربیت بدنی چقدر است؟
در واقع رشته تربیت بدنی مانند سایر رشته ها درآمد خود را دارد و نمیتوان به صورت ثابت برای این رشته درآمدی در نظر گرفت . لازم به ذکر است که برخی از فارغ التحصیلان این رشته و همچنین مربیان تمام وقت کارمی کنند و برخی به صورت پاره وقت فعالیت می کنند و در کنار شغل های دیگری نیز دارند، اما در مجموع فرصتهای شغلی و درآمد این حرفه بسته به نوع ورزش متفاوت است.
ما سعی کرده ایم تا در این مطلب به صورت کامل رشته تحصیلی تربیت بدنی و بازار کار و گرایش های تحصیلی مختلف آن در مقاطع مختلف را مورد بررسی قرار دهیم. امیدواریم توانسته باشیم بخشی از دغدغه ذهنی شما در این خصوص را برطرف کرده باشیم.
