مازندران یکی از استان های شمالی بسیار دیدنی و خاطره انگیز است. گهر در این بخش به معرفی اسل محله یا عسل محله مازندران می پرازد.
معرفی اسل محله یا عسل محله مازندران
اسل محله یا عسل محله یکی از بخش های شهرستان تنکابن در استان مازندران است که به خاطر زیبایی هایی بی نظیری که دارد هر ساله میهمان مسافران زیادی از سراسر ایران و جهان است.
اسل محله esel mahalle، روستایی است از توابع بخش خرم‌آباد شهرستان تنکابن در استان مازندران ایران، به اشتباه توسط افراد غیر بومی “عسل محله” خطاب می شود.
جمعیت
این روستا در دهستان دوهزار قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۳۴ نفر (۱۱خانوار) بوده‌است.
عسل محله یا اسل محله، روستایی از توابع بخش خرم‌آباد شهرستان تنکابن در استان مازندران است. این روستا جزء توابع دهستان دو هزار بخش مرکزی تنکابن به حساب می آید.
لازم به ذکر است این روستا که آخرین روستا در دره‌ی رودخانه‌ی هلوکله (از شاخه‌های رودخانه‌ی دوهزار) است به تنهایی و با داشتن کلکسیونی از آثار طبیعی و نعمات الهی یکی از سرمایه های گردشگری استان به حساب می آید.
این روستا که با املای اسل محله نیز نوشته می شود در ارتفاعات کوههای دوهزار تنکابن قرار دارد و مسیر دسترسی به آن یک جاده ی فرعی مشتق شده از جاده دوهزار است که باید حدوداً ۵ کیلومتر آن را ادامه داد. این جاده بسیار پر پیچ وخم و دارای شیب بسیار تند است. برخی شهرهای نزدیک به روستای عسل محله تنکابن، عباس آباد و رامسر است. بازدید از این روستای زیبا و دیدنی را به شما پیشنهاد می کنیم.
اِسِل محله نام روستایی از توابع دهستان دوهزار بخش مرکزی تنکابن است که آخرین روستا در دره‌ی رودخانه‌ی هلوکله (از شاخه‌های رودخانه‌ی دوهزار) است.
در واکاوی معنای نام‌واژه‌ی اِسِل محله (عسل محله) از دو روش میدانی و کتابخانه‌ای استفاده گردید. در پژوهش میدانی از طریق گفت‌وگو با ریش‌سفیدان و معتمدان محلی، نگارنده متوجه شد برخلاف تلفظ و نوشتار نادرست امروزی عسل محله، آن را اِسِل محله می خوانند. در مطالعه‌ی کتابخانه‌ای در کتاب «از آستارا تا استارباد»، در بخش راه‌های قدیمی منطقه‌ی دوهزار تنکابن از واژه «اسل محله» (به کسر الف و سین)، به معنای استخر استفاده شده است (ستوده، ۱۳۷۱). هم‌چنین در کتاب «نگاهی همه‌سویه به تنکابن» این مساله تایید می‌شود (مشایخی، ۱۳۸۱). کوه سیالان با توجه به ارتفاع ۴۱۲۷متری و عرض جغرافیایی‌اش، در طول دوران چهارم زمین‌شناسی قدیم دارای یخچالهای کوهستانی بوده است (مطالعات میدانی نگارنده در بهار و تابستان ۱۳۸۶).
با توجه به مطالب اشاره شده در مبانی نظری، در دوران چهارم زمین‌شناسی، زبانه‌ی یخچالی کوه سیالان که از سیرک‌های زیر قله انشعاب یافته بود و با عبور از دره‌ی رودخانه‌ی هلوکله تا جنوب روستای اِسِل محله کشیده شده بود. طبق مطالعات میدانی و شواهد زمین‌شناسی و ریخت‌شناسی، این فرضیه از سوی نگارنده مطرح شده است که در محل فعلی دره‌ی هلوکله، در شمال آن، قبل از تپه‌ی دریاسر که مشرف به روستای اِسِل‌محله است، در دوره‌های بعد از یخچالی، یعنی از ده هزار سال قبل (گرم شدن زمین و آب شدن یخچال) دریاچه‌ای وجود داشته است.
در دوره‌ی بعد یخچالی، آب این دریاچه‌ی دایمی به مرور زمان با فرسایش و ایجاد یک کانال سرریز در دیواره‌ی تپه‌ی دریاسر، آب آن تخلیه گشته و در حال حاضر به صورت دریاچه‌های اتفاقی یا فصلی درآمده است. اما اگر فرضیه‌ی دریاچه‌ی دایمی بعد از یخچالی را کنار بگذاریم. درحال حاضر نیز هر ساله در این مکان دریاچه ای کم عمق و فصلی پدید می‌آید (شکل ۵) که علت آن را این‌گونه می‌توان توجیه نمود.
طبق مطالعات میدانی، دره‌ی دریاسر یک پولیه (چاله‌ی آهکی وسیع) تشخیص داده شده است و از ویژگی‌های پولیه‌ها تشکیل دریاچه‌های فصلی و گاه دایمی‌ست که این به علت چاه و چشمه‌های آهکی کف آن می‌باشد. (شکل۶) بنابراین «شکل خاص دره‌ی دریاسر»، «نوع سازندهای زمین‌شناسی آن» و «تپه‌ای که در خارج از دره‌ی دریاسر هم‌چون سدی می‌باشد» (ارتفاع ۷۶متر) از یک سو و زه‌کشی آب زیرزمینی از ارتفاعات مشرف به دره به همراه حجم بالای دبی و سیلاب‌هایی که در موقع ذوب برف (اواخر زمستان و اوایل بهار) به منطقه سرازیر می‌شود، به همراه بالا آمدن سطح آب زیرزمینی و به تبع آن تراوش فراوان آب از چشمه‌های موجود در دریاسر، این دریاچه‌ی فصلی شکل می‌گیرد.
با توجه به موارد ذکر شده می‌توان نتیجه گرفت که وجود دریاچه‌ای دایمی در دوره‌ی بعد یخچالی که به احتمال زیاد تا چند هزار سال پیش وجود داشته و هم‌چنین دریاچه‌ای فصلی که هرساله در اواخر اسفند و اوایل بهار در محل پولیه (چاله‌ی آهکی) تشکیل می‌شود، سبب شده که روستای اِسِل محله به علت قرارگیری‌اش در نزدیکی این دریاچه به این نام خوانده شود. یعنی اسل محله = سِل محله = استخر محله = محله ای که کنار دریاچه قراردارد. این نوع نام‌واژه در نقاطی دیگر در مناطق کوهستانی غرب مازندران و شرق گیلان با تفاوتی در تلفظ مشاهده می‌شود. استل‌کنار (استخرکنار)، اِسِل‌پشته (عسل پشته) و اِسِل‌کو (کوه اِستَل) از توابع دهستان سخت‌سر رامسر و سیا اِسِل سر و هم‌چنین سل‌سر
اما در مورد دره‌ی ییلاقی دریاسر که در نزدیکی همین روستا قرارگرفته، به این دلیل که محل تشکیل دریاچه می‌باشد، به خاطر وجود همین دریاچه، با پسوند «سر» و «سرا» مشهور گشته است. این پسوند در زبان گیلکی به فراوانی در نام مکان‌ها به کار برده می‌شود. هم‌چون بیجار‌سر (محل مزرعه‌ی برنج) و دریاسر (محل دریا، دریاچه) که به عنوان نمونه می‌توان از روستای دریاسر لنگرود نام برد. در پای قله‌ی سیالان در انتهای دره‌ی هلوکله دریاچه دیگری‌ست که گالش‌های تنکابنی و دام‌داران هنیزی الموتی به آن دریاآب می‌گویند. که دلیل نام‌گذاری آن را می‌توان ناشی از اثر حرکت و فعالیت کاوشی و انباشتی یخچال کوه سیالان در سیرک زیر قله سیالان دانست که پستی و بلندی‌هایی در کف سیرک شکل داده‌اند که در فصل تابستان، موجب ذوب برف و جاری شدن چشمه در آن می‌شود.
نتیجه گیری
در طول دوران چهارم زمین‌شناسی و دوره پلئیستوسن (از دو میلیون تا ۱۰هزار سال پیش) آب‌و‌هوای سرد این منطقه، همراه با بارش برف بیش‌تر، یخچالهای کوهستانی را در این محدوده به وجود آورده است. فرسایش یخچالی کوه سیالان موجب به وجود آمدن اشکال خاص یخچالی در طول دره‌ی هلوکله (شاخه ای از رودخانه‌ی دوهزار) گشته است.
الف- مواد کاوشی از کف و دیواره‌های سیرک (حفره) سیالان موجب ایجاد پستی و بلندی در درون سیرک و مسیر دره‌ی یخچالی شده است. این پستی و بلندی‌ها در ایجاد دریاچه‌ها نقش اصلی را ایفا کرده‌اند که یکی از این دریاچه‌ها دریاآبی خوانده می شود.
ب- در طول دره، شکل خاص فرسایش یخچالی (به همراه دیگر عوامل زمین‌شناسی مثل گسل‌ها) در جنوب روستای اسل محله موجب تشکیل دریاچه‌ی دایمی یخچالی در گذشته شده است. هم‌چنین به علت جنس آهکی بستر دره‌ی هلوکله اشکال ویژه‌ی فرسایش انحلالی آهکی در محل ایجاد شده است. یکی از این اشکال آهکی پولیه می‌باشد. یکی از ویژگی‌های پولیه‌ها شکل‌گیری دریاچه‌های فصلی و دایمی به دلیل تغذیه از چاه‌ها و چشمه‌های کف آن می‌باشد. به این دلیل با توجه به فرضیه‌ی تشکیل دریاچه‌ی دایمی پس از دوران یخچالی و هم‌چنین دریاچه‌ی فصلی که در زمان حاضر در کف پولیه آهکی تشکیل می شود به این محل دریاسر گفته می شود.
پ- روستای اسل محله در ارتباط با همین دریاچه به روستای اسل محله (محل کنار دریاچه) مشهور شده است. البته این‌که چرا این دو دریاچه را در محل به نام دریا می‌خوانند در خور توجه و پژوهش جداگانه‌ای‌ست.
