یکی از موضوعات مهم در تاریخ ایران چه در زمان جنگ تحمیلی و چه در زمان حال، جمعیت است. گهر در این بخش مطالبی در مورد برنامه تنظیم خانواده در ایران آماده کرده است.
برنامه تنظیم خانواده در ایران تا کجا پیش رفت؟
در سال ۱۳۳۷ اولین برنامه‌های تنظیم خانواده در ایران به اجرا گذاشته شد. این برنامه‌ها از سال ۱۳۴۸ به صورت متمرکز آغاز گشت. سیاست «فرزند کمتر، زندگی بهتر»(از سال ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۵) و سیاست «تنظیم خانواده» از سال ۱۳۶۸ از جمله سیاست‌های تنظیم خانواده درایران هستند. از دست آوردهای سیاست‌های تنظیم خانواده، افزایش نرخ رواج پیشگیری از بارداری از ۳۷ درصد درسال ۱۹۷۶ به ۷۵ درصد در سال ۲۰۰۰ میباشد. طی یک چرخش ۱۸۰ درجه‌ای، سیاست تنظیم خانواده در اوایل دهه ۹۰ به دلیل نگرانی از سالخوردگی جمعیت کنار گذاشته شد و مقابله با آن از اولویت‌های نظام به شمار می‌رود.
دیدگاه مقامات
در سال ۱۳۸۹ محمود احمدی نژاد از سیاست‌های کنترل جمعیت انتقاد و نسبت به عواقب آن هشدار داد. او همچنین شعار «دو بچه کافیست» را زیر سؤال برد و آن را یک شعار غربی دانست. احمدی نژاد همچنین اعلام کرد که ایران می‌تواند جمعیتی معادل ۱۵۰ میلیون نفر داشته باشد. در اکتبر ۲۰۱۳، آیت‌الله خامنه‌ای رهبر ایران، در پیامی، خواهان افزایش جمعیت ایران دست کم تا ۱۵۰ میلیون نفر شد.
حذف جراحی پیشگیری از بارداری در ایران از خدمات عمومی
در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۹۲ (۱۳ اوت ۲۰۱۳) وزارت بهداشت ایران جراحی‌های پیشگیری از بارداری را از چرخه ارائه خدمات عمومی در ایران حذف کرد. این تصمیم در راستای سیاست‌های نظام برای تشویق خانواده‌ها به داشتن فرزند بیشتر صورت گرفت. عقیم‌سازی مردان (وازکتومی) و عقیم‌سازی زنان (توبکتومی) دو عمل جراحی در راستای نابارورسازی به شمار می‌رود که از دایره خدمات عمومی به مراجعان حذف شد. وزارت بهداشت اتخاذ چنین تصمیمی را در راستای برنامه‌های تشویقی دولت برای افزایش فرزند بیشتر در خانواده‌ها دانست. این وزارت در این راستا اعلام کرد: «از آنجا که روش‌های جراحی پیشگیری از بارداری به میزان زیادی برگشت ناپذیرند و البته هزینه زیادی هم به دنبال دارند، از سیکل عمومی ارائه خدمات حذف شده و تنها در صورت تشخیص و تایید کمیته‌های تخصصی مربوطه در دانشگاه‌ها، قابل بررسی است.»
علت اجرای برنامه های تنظیم خانواده و کنترل رشد بی رویه جمعیت چیست؟
جمعیت جهان تنها در طی ۱۷۰ سال اخیر ۶ برابر شده یعنی از ۱ میلیارد نفر به ۶ میلیارد نفر رسیده است و جمعیت ایران هم در طی ۶۰ ریه ۵۰ سال گذشته به همین منوال و بلکه خیلی سریعتر افزایش یافتهاست.
هم زمان با این افزایش سریع جمعیت، تغییرات زیادر در آداب و عادات زندگی و الگوی مصرف انسانها بوجود آمده است که در نتیجه آن مصرف مواد طبیعی و گیاهی به ویژه ذخایر معدنی بی اندازه افزایش یافته است و این ذخایر به شدت رو به کاهش است.
چون اکثر این منابع مانند مواد فسیلی (نفت، گاز، زغال سنگ) و انواع مواد کانی و جنگلها و مراتع تجدید نشدنی هستند، لذا نسلهای آینده مسلماً با کمبود جدی این مواد مورد نیاز برای زندگی خود مواجه خواهند شد.
ضمناً این افزایش مصرف مواد مختلف، زیاد شدن آلودگیهای محیط زیست، ایجاد شکاف در لایه اوزون (به علت افزایش گازهای گلخانه ای) که خود خطرات و عوارض زیاد مانند افزایش حرارت کره زمین و افزایش انواع بیماریها به ویژه سرطانهای پوستی را به دنبال خواهد داشت که بالطبع همه و همه از عواقب سوء و ناگوار رشد بی رویه و سریع جمعیت است.
پس تنها راه منطقی مقابله با این کمبودها و خطرات که زندگی بشر و کره زمین را در آینده تهدید خواهد کرد، کنترل رشد بی رویه جمعیت و اجرای برنامه های تنظیم خانواده به طور جدی میباشد.
