آیا شانس و بخت و قسمت واقعیت خارجی دارند ؟
پاسخ حجت الاسلام والمسلمین شیخ حسین انصاریان :عناوین و واژههایی همچون شانس و بخت و قسمت و غیره هرگز واقعیت خارجی نداشته و از نظر فرهنگ اسلام و معارف مذهب نیز کاملاً مردود و باطل میباشند مضافاً به این که هیچ عقل و منطقی نیز آن را تایید نمیکند و فلاسفه و حکماء نیز فرمودهاند هر معلولی و پدیدهای و حادثهای در عالم طبیعت و جهان هستی علّت یا علل خاصِ به خودش را دارد.
انسان محکوم عقل و اراده خود میباشد و با قدرت انتخاب و اختیاری که دارد میتواند سرنوشت خویش را عوض کند و تنها نظر کردن به داستان واقعی و حقیقی جناب حرّ بن یزید ریاحی و عمر سعد ملعون میتواند این حقیقت را آشکار کند که هر دو با یک فکر و یک عقیده و با یک غرض و هدف مشترک و در تحت فرماندهی و دستور یک حاکم و فرمانده به نبرد با امام حسین(ع) آمدند ولی در یک شب هر دو با فکر و اندیشهای که کردند 2 تصمیم دُرست مخالف هم و ضدّ هم را گرفتند یکی مصمّم شد دنیا را اختیار کند و به طمع حکومت ری دست به قتل امام زمان خویش بزند و دیگری در همان شب با فکر خود تصمیم گرفت سعادت ابدی و جاودانگی را در دنیا و آخرت برای خود انتخاب کند.
اگر بنا بود افعال انسانها معلول اراده و اختیار مستقیم خداوند باشد و قسمت و شانس و بخت و غیره و غیره در حوادث تاثیر داشته باشد حتما میبایست نتیجه و عاقبت کار این دو نفر که در همه جهات شریک و عین هم بودند نیز یکی باشد ولی تاریخ این حقیقت را به ما نشان داد که تمام حوادث تنها معلول اراده و اختیار خود شخص است. قرآن کریم نیز در آیات متعددی این حقیقت را بیان میکند که هر چه در دنیا به شما متوجه میشود از حوادث و وقایع مختلف چیزی است که شما به دست خود آن را کسب نمودهاید.
بنابراین اگر در قرعهکشی بانک چیزی به نام شما در نمیآید علّتش کیفیت قرعهکشی و قرار نگرفتن حلقهای که به نام شما است در مخرج گردونه میباشد. و یا اگر اتوبوسی تاخیر میکند علتش ترافیک خیابان یا معطل کردن مسافران و یا مشکلاتی که مربوط به راننده است میباشد و اگر دزدی کیف شما را بزند معلول انتخاب دزد است که اوّلا شما را برای این کار انتخاب کرده و ثانیا بیاحتیاطی و محکم کاری نکردن خود شما است.
بهرحال درعالم هستی هیچ پدیدهای بیعلت نیست و هر حادثهای علت خاص خودش را دارد. و نقش قدرت پروردگار تنها در خلقت موادّ اصلی امور میباشد. بلکه اصلِ وجود ما از خدا است، اصلِ پیدایش موجودات از جانب خدا است. اما کیفیت استفاده از آن به دست خود ما و برنامهریزیهای خود ما است. و عقل و فکر و هوش و انتخاب و اراده و تصمیم همه و همه اموری است که صددرصد در اختیار خود ما است و کسی که نبود آنها را در خودش انکار کند راه وجدان و انصاف را به درستی نپیموده است.
با بیانی که خدمتتان عرضه داشتیم فکر میکنیم معیار کلّی همه حوادث را برای شما بیان نمودیم و بهتر است تحت تاثیر چنین واژههایی هرگز قرار نگیرید و با اراده پولادین و تصمیم جدی و انتخاب صحیح و فکری باز و آزاد به آینده بهتر و معقولتر زندگی خود فکر کنید و راههایی را که فکر میکنید بهتر و سریعتر میتواند شما را به آن هدف برساند با کاوش و تحقیق بیشتر و مشورت با صاحبان فکر و تجربه و با احتیاط کامل انتخاب نمایید و بدانید موفقیت همیشه از آن کسانی خواهد بود که در این مقدمات ذکر شده حساب دقیق و بررسی لازم را نموده باشند.
البته حوادثی از قبیل سیل و زلزله بحث مستقلی دارد که این گونه حوادث هم گرچه به دست خداوند و با قدرت لایزال الهی واقع میشود ولی انگیزه پیدایش آنها نیز خالی از امور و کارهای بشر نمیباشد که از حوصله این بحث، خارج است.