همه چیز درباره بیماری لیکن پلان و راه های درمان آن

همه چیز درباره بیماری لیکن پلان

بیماری لیکن پلان به عنوان یکی از بیماری های نه چندان مطرح در دنیای پزشکی امروز به شمار می آید و ابتلاء به این بیماری با وجود تمامی راه های درمانی کشف شده، موضوعی حساس و شوک برانگیز نخواهد بود.

اغلب، هیچ علت مشخصی وجود ندارد، اما گاهی این راش ممكن است در اثر واكنش به یك داروی خاص مثل آنتی بیوتیكهای سولفونامیدی Sulphonamid یا داروهای ضد روماتیسمی دارای طلا، به وجود آید. لیكن پلان ممكن است درارتباط با استرس باشد. این بیماری در افراد مسنتر از ۳۰ سال شایعتر است.

یك راش خارش دار متشكل از ضایعات كوچك و برآمده با قله مسطح كه درخشنده بوده، دارای رنگ صورتی یا بنفش می باشد.

بیماری لیکن پلان یکی از بیماریهای شایع پوست است که در آن ضایعات التهابی ، خارش دار در پوست رخ داده و می تواند مخاط و فولیکول مو و ناخن را نیز گاهی درگیر سازد . علت این بیماری به درستی شناخته نشده است. اما احتمال آن وجود دارد که این بیماری نیز یک بیماری با واسطه فعالیت سیستم ایمنی باشد .

این بیماری درتمام جهان ودرهمه نژادها رخ می دهد . در حدود 1 تا 2% مواقع این بیماری می تواند به شکل فامیلی نیز بروز کند . بیماری لیکن پلان درسنین میانسالی شایعتر بوده اما حتی کودکان را نیز می تواند درگیرسازد(4% موارد) . ضایعات اولیه بیماری به شکل برجستگیهای پوستی به رنگ بنفش با سطح صاف می باشد که معمولاً اندازه آنها نیزکوچک است .

رنگ ضایعات ابتدا قرمز بوده اما ضایعات پیشرفته تربنفش هستند. ضایعات طول کشیده تروضایعات درحال بهبودی اغلب قهوه ای پررنگ نیزمی توانند باشند . سطح ضایعات براق ، خشک همراه پوسته های چسبیده به ضایعه است .

همنیطور ممکن است درسطح ضایعات خطوطی سفید یا خاکستری دیده شود که این خطوط را ویکهام استریا می نامند .

اندازه ضایعات لیکن پلان معمولاً حدود نیم تا یک سانتیمتر است . محل این ضایعات بیشتر در ساعد ، ساق پا ، پشت دستها وناحیه تناسلی آقایان می تواند باشد . خارش دربیماری لیکن پلان معمولاً شدید است و بیشتر بیماران جهت خاراندن ضایعات این بیماری آنها را می مالند وکمترممکن است که ضایعات را زخمی کنند وبنابراین ضایعات لیکن پلان معمولاً سالم می مانند واین ازلحاظ تشخیصی می تواند به پزشک کمک نماید که بهترآنها را تشخیص دهد .

سیراین بیماری خیلی می تواند متفاوت باشد . واین تفاوت بیشتربه محل درگیری بیماری وهمینطورنوع کلینیکی آن بستگی دارد . دو سوم بیماران دچار ضایعات پوستی کمتر از یکسال دچار بیماری هستند و اکثر بیماران در سال دوم ابتلا به بیماری خودبخود بهبود می یابند .

ضایعات مخاطی بیماری مزمن تر بوده و در بیماران بهبود یافته نیز احتمال عود بیماری وجود دارد . ضایعات مخاطی بیماری به اشکال مختلف می تواند بروز کند ولی اشکال شایع آن بصورت خطوط سفید شبکه ای درمخاط طرفی دهان وهمینطورزخمهای دهانی می باشد .

ضایعات شبکه ای هیچگونه ناراحتی برای بیمار ایجاد نمی کند اما کشف آنها درمعاینه می تواند به تشخیص بیماری کمک کند . ضایعات دهانی زخمی شونده می تواند بسیار طول کشنده ومزمن بوده وبا ناراحتی بسیاری برای بیمار همراه باشد .

راه های درمان بیماری لیکن پلان

گاهی ضایعات دهانی بدون ضایعات پوستی نیز رخ می دهد . 75% بیماران دچارلیکن پلان دهانی زن هستند . تغییرات ناخنی درحدود 10% موارد لیکن پلان رخ می دهد واین تغییرات در کودکان شایعتراست . شایعترین تغییرات ناخنی بیماری افزایش خطوط ناخنی و شکاف برداشتن صفحه ناخنی می باشد .

گرفتاری موها دربیماری لیکن پلان بیشتر بصورت ریزش موی همراه با ایجاد پوست نازک شده می باشد که به این نوع ریزش مو، بدون درنظرگرفتن علت آن ، ریزش موی سیکاتریسیل می گویند . این نوع ریزش مو معمولاً برگشت پذیرنیست وباید درصورت وجود ضایعات پوستی همراه با ریزش مو درسراقدام به درمان های قویتری نمود تا ازصدمه به موها جلوگیری شود . لیکن پلانوپیلاریس نامی است که به بیماری لیکن پلانی داده شده که باعث گرفتاری موها می شود . این حالت بیشتردرخانمها دیده شده که حدود 20% آنها دارای ضایعات شبکه ای دردهان بوده وحدود 30% آنها دارای ضایعات پوستی لیکن پلان هستند.
سن: شایعتر از همه در افراد بالای ۳۰ سال است.
نحوه زندگی: استرس ممكن است خطر ابتلا را افزایش دهد.
جنس و ژنتیك: عوامل خطر مهمی محسوب نمی شوند.

●  علایم شایع
برآمدگی های كوچك مختصراً برجسته كه خارش دار است . این ضایعات ارغوانی رنگ و دارای یك سطح سفید هستند.
یك خط سفید نامنظم در داخل دهان یا مهبل
ریزش موی ناگهانی به صورت لكه هایی بر روی سر

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ،  راش ممكن است به صورت پچهایی بر روی قسمت تحتانی كمر، سطوح داخلی مچ دست، ساعدها و مچ پا ایجاد شوند. لیكن پلان اغلب به طور ناگهانی ظاهر میشود و ممكن است بیش از یك ناحیه را مبتلا سازد، اما بعضی اوقات، راش تدریجاٌ در یك دوره زمانی چند ماهه انتشار می یابد.

●  علایم لیكن پلان عبارتند از:
گروهی از ضایعات كوچك، درخشنده،
صورتی یا بنفش با قله مسطح بر روی پوست. سطح بعضی از ضایعات ممكن است توسط
شبكه ای از خطوط ظریف سفید رنگ پوشیده شده باشد.
خارش شید به ویژه در شب.
این بیماری همچنین می تواند ناخنها و سر را مبتلا كند. اگر لیكن پلان، ناخنها را درگیر نماید، در امتداد طولشان برآمده شده و در بعضی موارد می افتند. در صورت ابتلاء سر، ریزش تكه ای موها همراه با اسكاری شدن سر ممكن است رخ دهد. همچنین ضایعات ممكن است بر روی نواحی آسیب دیده پوست مثلاً در اثر خراش، ظاهر شود. شكل دیگری از لیكن پلان، دهان را درگیر می كند.
●  علل
علت دقیق آن نامشخص است ولی ممكن است ناشی از یك ویروس یا در برخی موارد عارضه جانبی بعضی داروها باشد.

●  عوامل افزایش دهنده خطر
استرس و نگرانی
خستگی یا كار زیاد
مواجهه با داروها یا مواد شیمیایی

●   پیشگیری
در حال حاضر قابل پیشگیری نیست .
عواقب موردانتظار
علایم با درمان قابل كنترل است ، ولی این اختلال ماه ها تا سال ها طول می كشد. نسبت به ادامه درمان پایبند باشید حتی اگر نتایج آن ناامیدكننده بوده یا پاسخ درمانی آهسته باشد.
عوارض احتمالی
ریزش مو
تخریب ناخن ها
بیماری مزمن به صورت پیدا شدن ضایعات جدید همراه با برطرف شدن ضایعات قدیمی
درمان

ا●   صول كلی

نمونه برداری (برداشت مقدار كوچكی از بافت جهت بررسی آزمایشگاهی برای كمك به تشخیص ) پاپول های مشكوك (برآمدگی های پوستی )
هدف از درمان تسكین علایم و به ویژه خارش است .
از شستشو با آب سرد برای تخفیف خارش استفاده كنید. كاهش استرس زندگی ممكن است به پیشگیری از عود ضایعات كمك نماید. روش های آسوده سازی را فرا گرفته یا در صورت لزوم برای كاهش استرس خود با متخصص مشاوره كنید.
اگر لیكن پلان با مصرف دارویی مرتبط باشد، با پزشك خود درباره تغییر مقدار مصرفی یا تعویض داروی مزبور مشورت كنید
●  داروها

ضایعات محدود و با تعداد کم را می توان با استروییدهای موضعی و تزریقی داخل ضایعه درمان نمود . دربیمارانی که ضایعات گسترده تر دارند می توان از استرویید های خوراکی نیز استفاده کرد. و بهتر است این دارو با دوز کاهش یابنده تجویز شود تا باعث عوارضی نگردد .

می توان هفته اول 60 میلیگرم درروز، هفته دوم 40 میلیگرم در روز و هفته سوم نیز20 میلیگرم در روز از این دارو استفاده نمود و از این زمان هر هفته 5/2 میلیگرم از دارو کم نمود تا بیماری دچار عود نشده و عوارض دارویی باعث ناراحتی بیمارنگردد . فتوتراپی نیز در بیماری لیکن پلان می تواند مفید باشد .

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ،  از داروهای دیگری که در درمان بیماری لیکن پلان می توان بکاربرد می توان به تاکرولیموس موضعی، رتینوییدهای خوراکی ، سیکلوسپورین ، هیدروکسی کلروکین و تالیدوماید اشاره نمود که باید مطمئناً تحت نظر متخصص پوست مصرف شوند .
آنتی هیستامین ها به دلیل اثر تسكین بخشی جهت كنترل خارش تجویز می شوند.
كرم ها یا پمادهای كورتونی برای كاهش التهاب و خارش تجویز می گردند. از این داروها بیش از یك یا دو بار در روز استفاده نكنید مگر با دستور پزشك . برای بهبود پخش شدن و نفوذ این داروها، آن ها را بلافاصله پس از حمام كردن استفاده كنید. برای نواحی صورت و كشاله ران از فرآورده های كورتونی ضعیف بدون فلورین استفاده كنید.
قرص های كورتونی در موارد شدید بیماری تجویز می شود.
●  فعالیت
محدودیتی وجود ندارد
●  رژیم غذایی
رژیم خاصی لازم نیست
●   در این شرایط به پزشك خود مراجعه نمایید
اگر شما یا یكی از اعضای خانواده تان دارای علایم لیكن پلان باشید.
اگر دچار علایم جدید و غیرقابل توجیه شده اید . داروهای تجویزی ممكن است با عوارض جانبی همراه باشند.

●   كارهایی كه باید انجام شوند:
اگر تشخیص بیماری، با توجه به ظاهر ضایعات مشخص نباشد، پزشك شما ممكن است ترتیب یك بیوپسی پوست را بدهد كه در آن نمونه ای از پوست برداشته شده و در زیر میكروسكوپ بررسی میشود.

جهت تسكین خارش، پزشك ممكن است یك كورتیكواستروئید موضعی قوی تجویز كند. به علاوه، شما می توانید یك آنتی هیستامین خوراكی بدون نسخه (داروهای ضد خارش) برای تسكین خارش در هنگام شب، تهیه نمایید.

اگر ضایعه گسترده بوده و ناخنها و سرتان را مبتلا كرده، ممكن است نیاز به داروهای كورتیكواستروئیدی خوراكی داشته باشید.
اگر یك واكنش دارویی مورد شك باشد، پزشك ممكن است تصمیم به قطع دارو گرفته و یك داروی دیگر تجویز كند.

لیكن پلان معمولاً برای ۱۲ ۱۸ ماه پایدار باقی مانده و ممكن است پس از بهبودی، پچهای تیره ای بر روی پوست برجای گذارد.

●  پاسخ به پرسش های اساسی در رابطه با بیماری لیكن پلان ( Lichen planus ) :

●   لیکن پلان چیست؟

لیکن پلان یک بیماری التهابی نسبتا شایع پوست و مخاط است. اگرچه این بیماری غالبا در افراد میانسال رخ می دهد ، اما احتمال ابتلا در هر سنی وجود دارد.
●   لیکن پلان چگونه ايجاد مي‌شود؟

لیکن پلان مسری نیست. سرطان هم نیست.امروزه مشخص شده است كه این بيماري مرتبط با سيستم ايمني بدن است. این بدان معنی است که گلبول های سفید خون که معمولا در برابر عوامل بیگانه وارد عمل میشوند، در طي اين بيماري بر علیه بخش های طبیعی پوست، مخاط، مو و یا ناخن خود فرد فعال میشوند.
البته گاهی اوقات این روند بر اثر ورود یک عامل خارجی مثل دارو یا یک عامل میکربی آغاز می شود.
علائم بيماري چيست؟

لیکن پلان معمولا با ضایعات برجسته بنفش رنگی که اغلب بسیار خارش دار هم هستند بروز میکند.
لیکن پلان در اشكال گوناگون ديده مي‌شود ودر افراد مختلف ممکن است به صور گوناگون تظاهر پیدا کند.
این بیماری هر نقطه ای از بدن را ممکن است درگیر کند اما معمولا بطور کلاسیک مچ دست و پا را درگیر میکند.

گاه در محل خراش پوست ضایعات لیکن پلان ایجاد میشود که به این پدیده فنومن کوبنر میگویند.
علاوه بر اشكال گوناگون لیکن پلان، شدت آن نيز در افراد مختلف متفاوت است. ممكن است تنها ناحيه‌اي از مچ دست و پا درگير باشد و يا اينكه برعكس تقريباً تمام سطح پوست مبتلا باشد.

●   علاوه بر پوست چه مناطق ديگري ممكن است در این بیماری درگیر شود؟

این بیماری ممکن است مو، ناخن و بخصوص مخاط دهان و ناحیه تناسلی را هم درگیر کند.
●  راه تشخيص بيماري چيست؟

لیکن پلان اغلب با معاينه باليني تشخيص داده مي‌شود . در موارد مشكوك، مي‌توان از بيوپسي پوست برای تایید تشخیص استفاده كرد. در اين روش پزشك با بريدن تكة كوچكي از پوست یا مخاط و بررسي آن زير ميكروسكوپ، بيماري را تشخيص مي‌دهد.
●  آیا لیکن پلان درمان دارد ؟ 

لیکن پلان یک بیماری مزمن است اما در بسیاری از موارد طی دو سال کاملا از بین میرود.
در درمان این بیماری معمولا از کورتون موضعی و گاهی از استیرویید خوراکی استفاده می شود، هرچند درمان های دیگری نیز برای این بیماری وجود دارد که با نظر پزشک متخصص پوست قابل استفاده خواهد بود.
درمان لیکن پلان مخاط معمولا سخت تر و طولانی تر است.
نکته مهم آن است که لک ناشی از بیماری ممکن است تا مدتها باقی بماند و در حدود یک پنجم بیماران ، بیماری عود می کند.
●   چه نوع رژيم غذايي براي بيمار لازمست؟

رژيم غذايي خاصي براي فرد مبتلا به لیکن پلان لازم نيست، با این حال چنانجه مخاط دهان گرفتار باشد بهتر است از مصرف غذاهای تند، آب مرکبات و نوشابه های کافئین دار مثل کولا و قهوه پرهیز کنید. مصرف غذاهای تند، آب مرکبات و نوشابه های کافئین دار مثل کولا و قهوه پرهیز کنید.