وجود روح در حیوانات واقعیت دارد؟

تاريخ : 27 آبان

وجود روح در حیوانات واقعیت دارد؟ در ادامه به این موضوع می پردازیم

وجود روح در حیوانات واقعیت دارد؟, پورتال خبری فرهنگی گهر

“یسئلونك عن الروح قل الروح من امر ربى و ما اوتیتم من العلم الا قلیلا”

“از تو درباره روح سؤال مى‏كنند بگو: روح از فرمان پروردگار من است و جز اندكى از دانش به شما درباره روح داده نشده است‏”

از نظر بسیار ای علما و مفسرین اسلامی و حتی بسیاری از اندیشمندان غربی و غیر اسلامی حیوان فاقد روح هست و برتری انسان به حیوان و اشرف و ارباب مخلوقات زمینی بودن انسانها به واسطه همین روح دار بودن ادمی میباشد..

اما بعضی از فرقه ها و مذاهب اعتقاد به وجود روح در بین حیوانات دارند. كه نسبت به گردش و به تكامل رسیدن روح بین حیوانات و انسانها باور دارند كه برای مثال روح ابتدا در قالب یك حیوان متولد شده و با بلوغ و به تكامل رسیدن با حیوانات مختلف در قالبهای انسانی ظهور میكند و در نهایت در قالب یك ابرمرد یا فرا-زن به اوج رسیده و از قالبهای جسمی مادی خارج شده و به واحد میپوندد… و برخی حتی عكس این پروسه را متصور هستند و تكامل را در حیوانات میجویند كه برخی از گاو پرستان و حیوانپرستان در هند از ان دسته هستند… ولی اثبات وجود روح یا عدمش در بین حیوانات از معیارهای علمی عقلی تقریباً غیر ممكن هست

درباره حشر حیوانات در آخرت از بعضی آیات چنین به دست می‏آید كه حیوانات در آخرت محشور می‏شوند. برای توضیح بیشتر به دو مطلب می‏پردازیم:

  1. آیا رستاخیز برای حیوانات هم وجود دارد؟

شك نیست كه نخستین شرط حساب و جزا مسئله عقل و شعور و بدنبال آن تكلیف و مسئولیت است، طرفداران این عقیده می‏گویند مداركی در دست است كه نشان می‏دهد حیوانات نیز به اندازه خود دارای درك و فهمند، از جمله:

زندگی بسیاری از حیوانات آمیخته با نظام جالب و شگفت‏انگیزی است كه روشنگر سطح عالی فهم و شعور آنها است كیست كه درباره مورچگان و زنبور عسل و تمدن عجیب آنها و نظام شگفت‏انگیز لانه و كندو، سخنانی نشنیده باشد، و بر درك و شعور تحسین‏آمیز آنها آفریننگفته باشد؟ گرچه بعضی میل دارند همه اینها را یك نوع الهام غریزی بدانند، اما هیچ دلیلی بر این موضوع در دست نیست كه اعمال آنها به صورت ناآگاه (غریزه بدون عقل) انجام می‏شود.

چه مانعی دارد كه این اعمال همانطور كه ظواهرشان نشان می‏دهد ناشی از عقل و درك باشد؟ بسیار می‏شود كه حیوانات بدون تجربه قبلی در برابر حوادث پیش‏بینی نشده دست به ابتكار می‏زنند، مثلاً گوسفندی كه در عمرش گرگ را ندیده برای نخستین بار كه آن را می‏بیند بهخوبی خطرناك بودن این دشمن را تشخیص داده و به هر وسیله كه بتواند برای دفاع از خود و نجات از خطر متوسل می‏شود.

علاقه‏ای كه بسیاری از حیوانات تدریجا به صاحب خود پیدا می‏كنند شاهد دیگری برای این موضوع است، بسیاری از سگهای درنده و خطرناك نسبت به صاحبان خود و حتی فرزندان كوچك آنان مانند یك خدمتگذار مهربان رفتار می‏كنند.

داستانهای زیادی از وفاق حیوانات و اینكه آنها چگونه خدمات انسانی را جبران می‏كنند در كتابها و در میان مردم شایع است كه همه آنها را نمیتوان افسانه دانست. و مسلم است آنها را به آسانی نمی‏توان ناشی از غریزه دانست، زیرا غریزه معمولاً سرچشمه كارهای یكنواختو مستمر است، اما اعمالی كه در شرایط خاصی كه قابل پیش‏بینی نبوده بعنوان عكس العمل انجام می‏گردد به فهم و شعور شبیه‏تر است تا به غریزه.

هم امروز بسیاری از حیوانات را برای مقاصد قابل توجهی تربیت می‏كنند، سگهای پلیس برای گرفتن جنایتكاران، كبوترها برای رساندن نامه‏ها، و بعضی از حیوانات برای خرید جنس از مغازه‏ها، و حیوانات شكاری برای شكار كردن، آموزش می‏بینند و وظائف سنگین خود رابا دقت عجیبی انجام می‏دهند، (امروز حتی برای بعضی از حیوانات رسما مدرسه افتتاح كرده‏اند!)

از همه اینها گذشته، در آیات متعددی از قرآن، مطالبی دیده می‏شود كه دلیل قابل ملاحظه‏ای برای فهم و شعور بعضی از حیوانات محسوب می‏شود، داستان فرار كردن مورچگان از برابر لشكر سلیمان، و داستان آمدن هدهد به منطقه «سبا و یمن» و آوردن خبرهای هیجان‏انگیزبرای سلیمان شاهد این مدعا است.

در روایات اسلامی نیز احادیث متعددی در زمینه رستاخیز حیوانات دیده می‏شود، از جمله: از ابوذر نقل شده كه می‏گوید: ما خدمت پیامبر(ص) بودیم كه در پیش روی ما دو بز به یكدیگر شاخ زدند، پیغمبر(ص) فرمود، می‏دانید چرا اینها به یكدیگر شاخ زدند؟ حاضران عرضكردند: نه، پیامبر(ص) فرمود ولی خدا می‏داند چرا؟ و به زودی در میان آنها داوری خواهد كرد، (تفسیر مجمع البیان و نور الثقلین ذیل آیه بالا).

و در روایتی از طرق اهل تسنن از پیامبر نقل شده كه در تفسیر این آیه فرمود: ان الله یحشر هذه الامم یوم القیامة و یقتص من بعضها لبعض حتی یقتص للجماء من القرناء خداوند تمام این جنبندگان را روز قیامت بر می‏انگیزاند و قصاص بعضی را از بعضی می‏گیرد، حتی قصاص حیوانی كه شاخ نداشته و دیگریبی‏جهت باو شاخ زده است از او خواهد گرفت (تفسیر المنار ذیل آیه).

در آیه ۵ سوره تكویر نیز می‏خوانیم و اذا الوحوش حشرت هنگامیكه وحوش محشور می‏شوند اگر معنی این آیه را حشر در قیامت بگیریم (نه حشر و جمع بهنگام پایان این دنیا)یكی دیگر از دلایل نقلی بحث فوق خواهد بود.

  1. اگر آنها رستاخیز دارند تكلیف هم دارند

سؤال مهمی كه در اینجا پیش می‏آید و تا آن حل نشود تفسیر آیه فوق روشن نخواهد شد این است كه آیا نمی‏توانیم قبول كنیم كه حیوانات تكالیفی دارند با اینكه یكی از شرایط مسلم تكلیف عقل است و بهمین جهت كودك و یا شخص دیوانه از دایریه تكلیف بیرون است؟ آیاحیوانات دارای چنان عقلی هستند كه مورد تكلیف واقع شوند؟ و آیا می‏توان باور كرد كه یك حیوان بیش از یك كودك نابالغ و حتی بیش از دیوانگان درك داشته باشد؟ و اگر قبول كنیم كه آنها چنان عقل و دركی ندارند چگونه ممكن است تكلیف متوجه آنها شود.

در پاسخ این سؤال باید گفت كه تكلیف مراحلی دارد و هر مرحله ادراك و عقلی متناسب خود می‏خواهد، تكالیف فراوانی كه در قوانین اسلامی برای یك انسان وجود دارد بقدری است كه بدون داشتن یك سطح عالی از عقل و درك انجام آنها ممكن نیست و ما هرگز نمی‏توانیمچنان تكالیفی را برای حیوانات بپذیریم، زیرا شرط آن، در آنها حاصل نیست، اما مرحله ساده و پائین‏تری از تكلیف تصور می‏شود كه مختصر فهم و شعور برای آن كافی است، ما نمی‏توانیم چنان فهم و شعور و چنان تكالیفی را بطور كلی درباره حیوانات انكار كنیم.

حتی درباره كودكان و دیوانگانی كه پاره‏ای از مسائل را می‏فهمند انكار همه تكالیف مشكل است مثلاً اگر نوجوانان ۱۴ ساله كه به حد بلوغ نرسیده ولی كاملاً مطالب را خوانده و فهمیده‏اند در نظر بگیریم، اگر آنها عمدا مرتكب قتل نفس شوند در حالی كه تمام زیانهای این عملرا می‏دانند آیا می‏توان گفت هیچ گناهی از آنها سر نزده است؟ قوانین كیفری دنیا نیز افراد غیر بالغ را در برابر پاره‏ای از گناهان مجازات می‏كند، اگر چه مجازاتهای آنها مسلما خفیف‏تر است. بنابراین بلوغ و عقل كامل شرط تكلیف در مرحله عالی و كامل است، در مراحل پائین‏تر یعنیدر مورد پاره‏ای از گناهانیكه قبح و زشتی آن برای افراد پائین‏تر نیز كاملاً قابل درك است بلوغ و عقل كامل را نمی‏توان شرط دانست.

با توجه به تفاوت مراتب تكلیف، و تفاوت مراتب عقل اشكال بالا در مورد حیوانات نیز حل می‏شود.

آخرين هاي اين بخش
ديگران چه مي خوانند
دیدگاه ها
برای ارسال دیدگاه مرتبط با این مطلب کلیک کنید

گـهـر در شبکه هاي اجتماعي