داروهای خواب آور یکی از داروهایی است که بسیاری از افراد از آن ها برای اینکه بتوانند راحت بخوابند، از آن ها استفاده می کنند. اما این داروها خطرات و عوارضی نیز دارند که افراد باید از آن آگاه باشند. عوارض مصرف داروهای خواب آور و آرامبخش را بشناسید.
عوارض مصرف داروهای خواب آور
برخی از داروها با عناوین مختلف از جمله برای تسكین دردهای روحی، روانی، عضلانی باعث وابستگی جسمی یا روانی فرد به دارو می شود به طوری كه با قطع دارو، علایم و عوارض آن ظاهر می شود.
تاثیرات این گونه داروها به اعتقاد روانشناسان كمتر از موادمخدر نیست به طوری كه می تواند فرد را آنچنان وابسته كند كه در صورت در دسترس نبودن آن به رفتارهای نامناسب دست بزند.
این داروها انواع زیادی دارند و مهم ترین آنها داروهای خواب آور، آرام بخش، داروهای شبه افیونی و محرك ها (ریتالین) هستند.
متاسفانه برخی افراد برای كنترل و درمان خواب یا اضطراب و بی قراری خود، به طور خودسرانه این داروها را مصرف می كنند و این رفتار نه تنها به بهبود اختلال های آنان منجر نمی شود، بلكه موجب وابستگی به این داروها و در نهایت اعتیاد می شود.
روانشناس بخش ویژه روانپزشكی یكی از بیمارستان های اصفهان گفت: كسانی كه از داروهای اعتیادآور استفاده می كنند و به نوعی به مصرف آنها معتاد شدند در صورت در دسترس نبودن آن علایمی شبیه مصرف مواد مخدر بویژه ˈشیشهˈ و ˈآمفتامین هاˈ در برخی از آنها بروز می كند.
سهیلا نریمانی، این علایم را شامل توهم، هذیان، اختلال در تفكر، بدبینی، اختلال روابط و درگیری با اطرافیان، پایین آمدن عملكرد، پرخاشگری شدید و در نهایت توهم شنیداری و دیداری ذكر كرد.
وی اظهارداشت: شایع‌ترین داروهای خواب‌آور و آرامبخش كه با مصرف آنها خطر وابستگی و اعتیاد وجود دارد، داروهایی از خانواده بنزودیازپین‌ها (دیازپام، لورازپام، كلردیازپوكساید- كلونازپام و آلپرازولام) و باربیتورات ها (فنوباربیتال و…) هستند.
این روانشناس تاكید كرد: متاسفانه تجویز مدام و مستمر برخی از این داروها، بیماران را برای قطع آن دچار مشكل از جمله حمله های اضطرانی و تشدید بیماری می كنند.
وی ادامه داد: گروهی دیگر از مصرف‌كنندگان داروهای خواب‌آور و آرام بخش، مصرف‌كنندگان متامفتامین (شیشه) هستند كه برای كاهش عوارض مصرف شیشه مانند اضطراب، بی‌قراری و بی‌خوابی شدید، به استفاده از آلپرازولام روی می آورند.
نریمانی با تاكید بر اینكه مصرف و یا ادامه درمان با داروهای آرامبخش و ضد افسردگی باید زیر نظر پزشك صورت گیرد، گفت: بسیاری از روانپزشكان در صورتی كه فرد مبتلا به معیارهای اعتیاد شامل نیاز به افزایش دوز، درگیری ذهنی با مصرف نباشد با ادامه مصرف دارو مخالفت نمی كنند.
وی نسبت به مصرف داروهای شبه مخدر كه احتمال اعتیادآوری‌شان بالاست هشدار داد و گفت: از این گروه داروها می توان به ضد دردهای شبه مخدر از جمله مورفین و پتیدین اشاره كرد كه در صورت مصرف طولانی مدت، اعتیاد آورند، اما برای افرادی كه در آی سی یو و یا سی سی یو مخدرهای تزریقی می گیرند، در صورت بهبود و نداشتن درد مزمن، احتمال اعتیاد به دارو، در آنها بسیار كم است.
این روانشناس به گروه دیگری از شبه مخدرها از جمله ‘ترامادول’ اشاره كرد و گفت: این دارو علاوه بر خواص شبه افیونی، با تاثیر بر گیرنده‌های سروتونینی، خلق فرد را هم بالا می برد و می تواند او را به نسبت سریع وابسته كند كه در صورت مصرف زیاد این دارو، تشنج نیز دیده می شود.
وی یادآور شد : این در حالی است كه در موارد زیادی سوء مصرف كنندگان و وابستگان به موادمخدر برای ترك ترامادول جایگزین می‌كنند ولی بعد از مدتی ترك مصرف این قرص هم خود مشكلی دوچندان می شود.
نریمانی داروی گروه ‘دیفنوكسیلات’ را نیز بسیار اعتیاد آور دانست و گفت: كاربرد اصلی این دارو، كاهش حركات روده بزرگ و جلوگیری از بروز اسهال های غیرعفونی است ولی مصرف‌كنندگان موادمخدر این دارو را با دوز بسیار بالا، برای ترك، مورد سوء مصرف قرار می دهند.
وی ‘ریتالین’ را مهمترین و پرمصرف ترین دارو عنوان كرد كه خطر وابستگی به نسبت بالایی را دارد و گفت: مصرف این دارو در افراد معمولی می‌تواند اعتیادآور و همراه با علایمی شبیه عوارض مصرف متامفتامین (شیشه) باشد.
نریمانی تاكید كرد: این دارو از گروه محرك‌هاست و تنها كاربرد آن در پزشكی، مربوط به كودكان بیش‌فعال، كم‌توجه و مبتلایان به حمله خواب است..
این روانشناس تصریح كرد: متاسفانه سوء مصرف این دارو در بیشتر دانش‌آموزان و دانشجویان برای افزایش تمركز در مطالعه و بیدارماندن دیده می شود و به عنوان یك داروی محرك، افسردگی، فراموشی و افت شدید تمركز را به همراه دارد.
وی به خانواده ها هشدار داد كه مراقب شب زنده داری های فرزندان خود باشند و در مورد خطر داروها به آنها هشدار دهند و از مصرف خودسرانه داروی فرزندان خود غافل نشوند.
در عین حال سازمان غذا و دارو هرساله نسبت به مصرف خودسرانه برخی داروهای اعتیاد آور تحت عنوان خواب‌آور و آرامبخش هشدار می دهد.
در این هشدارها مدام تاكید می شود كه از مصرف خودسرانه و بدون تجویز پزشك خودداری شود زیرا عوارض آن در برخی موارد غرقابل جبران است.
