همه چیز درباره اسکرین شات
درباره اسکرین شات می توان ساعت ها صحبت کرد و این پدیده نه چندانی قدیمی را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. روابطی که در پس پرده های شبکه های اجتماعی رنگ و بو می گیرند و پس از ناموفقیت ها و شکست ها به عنصر قانونی جرم تبدیل می گردند.
گاهی اوقات ساده‌ترین راه‌حل‌ها بهترین راه‌حل‌ها هستند. گاه یک قابلیت ساده و پیش‌پا افتاده می‌تواند خیلی بهتر از اپلیکیشن‌های پیچیده و رنگارنگ، نیاز شما را برآورده کند. خیلی پیش می‌آید که برای اثبات موضوعی یا نشان دادن چیزی جالب به دوست‌مان نیاز پیدا می‌کنیم از صفحه نمایش گوشی یا تبلت خود عکس بگیریم. به این کار اصطلاحا «اسکرین‌شات گرفتن» گفته می‌شود. احتمالا این نام بارها به گوش‌تان خورده و به‌مراتب از آن استفاده کرده‌اید. گرفتن اسکرین‌شات کار ساده‌ای است؛ ولی ممکن است عده‌ای هنوز با این قابلیت ابتدایی و کاربردی آشنایی نداشته باشند. ما در این‌جا یک بار دیگر چگونگی گرفتن اسکرین‌شات و موراد استفاده‌ی احتمالی آن را با هم مرور می‌کنیم.
اگر از آی‌فون یا آی‌پد استفاده می‌کنید، کارتان بسیار راحت است. کافی است کلید Power را نگه داشته و کلید Home را فشار دهید. در این حالت تصویری از صفحه نمایش دستگاه‌تان گرفته می‌شود. فایل تصویر در حافظه داخلی دستگاه ذخیره شده و می‌توانید نسبت به مشاهده، ویرایش و اشتراک‌گذاری آن اقدام کنید.
اما در سیستم عامل اندروید شرایط کمی فرق دارد. طبق یک قاعده کلی، در اندروید نسخه ۴ به بالا، با فشردن همزمان کلید Power و کلید کاهش صدا می‌توان از نمایشگر اسکرین‌شات گرفت.
قانون‌مجازات اسلامی، در ماده۷۴۵ (ماده ۱۶ قانون جرایم‌رایانه‌ای) افشای اسرار خصوصی دیگران را جرم دانسته و مجازات آن را جزای‌‌نقدی و تا دو سال حبس درنظر گرفته است. البته اسرار خصوصی در قانون ایران به صورت مشخص تعریف نشده اما صرفا در ماده ۸ قانون “احترام به آزادیهای مشروع و حفظ حقوق شهروندی” نامه‌ها، عکس‌ها،نوشته‌ها و فیلم‌های خصوصی را از مصادیق بارز آن دانسته است.
همچنین بر اساس ماده ۶۶۹ قانون‌مجازات‌اسلامی تهدید به انجام عملی که ممکن است موجب ضرر آبرویی یا شرافتی یا افشای اسرار خانوادگی شود تا ۷۴ ضربه‌شلاق و یا تا دوسال حبس برای آن درنظرگرفته‌شده‌است. بنابر این به شهروندان توصیه می شود در صورت هرگونه تهدید در این حدود باید از آن فرد شکایت کنند.
این در حالی است که قانون به روشنی عنوان کرده که تمامی متن ها در فضای مجازی اعم از ایمیل، صدای ضبط شده، تلگرام و وایبر و فیس بوک و غیره بعنوان دلیل از فرد شاکی پذیرفته می شود و دادگاه، با مکانیسم مشخصی که توسط کارشناسان حوزه فناوری اجرا خواهد شد، صحت مدارک شما را بررسی کرده و در صورت تائید، ملاک و مبنای صدور حکم قرار خواهد گرفت.
اینکه ادله الکترونیک در دادگاه معتبرند، می‌تواند زمینه‌ساز سوءاستفاده عده‌ای قرار بگیرد که فکر می‌کنند می‌توانند با ارائه چنین مدارکی، فردی را با اطلاعات حریم خصوصی‌اش تهدید کنند.
توجه به این نکته ضروری است که برای تهیه این نوع سندها باید از روش‌های قانونی استفاده شده باشد. مثلا اطلاعاتی که از راه هک کردن به دست آمده باشد یا به شکل غیرقانونی صدا و تصویر فردی ضبط شده باشد، نه تنها مورد قبول دادگاه قرار نمی‌گیرد که می‌تواند به عنوان یک جرم برای شخص ارائه کننده این مدارک در نظر گرفته شود.
بر همین اساس کسانی که با عنوان هکر، اطلاعات خصوصی مثل عکس‌ها، ویدئوها و متن چت‌های افراد دیگر را می‌دزدند و تهدید به افشای آنها می‌کنند نیز به دلیل مجرمانه بودن عمل‌شان، بر اساس قوانین جرایم رایانه‌ای مورد پیگرد قرار خواهند گرفت.
اسکرین شات در قانون و مجازات آن
قانون جرایم رایانه‌ای مصوب ۱۳۸۸ در مواد ۸، ۱۱، ۱۲ و ۱۳ و ۱۷ مجازات کسانی را که به صورت غیرمجاز داده‌های اطلاعاتی افراد شامل صوت، تصویر یا متن گفت‌وگوها را می‌دزدند، تعیین کرده است، بر اساس این مواد قانونی، مجرمان به دوسال حبس تعزیری و جریمه نقدی مجازات خواهند شد.
در حالی که بازار تبلیغات برای شنود دیگران و هک کردن حساب‌ها و دسترسی به مدارک خصوصی‌شان گرم است، برابر ماده ۳ قانون جرائم رایانه‌ای، فرد به دنبال شنود اطلاعات به حبس از یک تا سه سال یا جزای نقدی از ۲۰ تا ۶۰ میلیون ریال یا هردو مجازات محکوم می‌شود و انتشار اطلاعات به صورت غیرمجاز مجازات حبس از دو تا ده سال دارد.
همچنین فروش یا افشای اطلاعات به سازمان یا شرکت یا گروهی دیگر، حبس از پنج تا ۱۵ سال را برای خاطی به همراه دارد و اگر کسی به طور غیر مجاز داده‌های کسی را ازسیستم رایانه‌ای حذف یا تخریب یا غیرقابل پردازش کند، به حبس از شش ماه تا دوسال یا جزای نقدی از ده تا ۴۰ میلیون ریال یا هردو مجازات محکوم می‌شود.
دستکاری یا تخریب داده‌ها هم حبس از شش ماه تا دوسال یا جزای نقدی از ۱۰ تا ۴۰ میلیون ریال یا هردو مجازات را به همراه دارد.
برابر ماده ۱۰ این قانون هم، مخفی کردن داده‌ه‌ها، تغییر گذر واژه‌ها که مانع دسترسی اشخاص به داده‌های خودشان می شود، از ۹۱ روز تا یک سال حبس یا جزای نقدی از پنج تا ۲۰ میلیون ریال یا هردو مجازات رابه همراه دارد.
دست بردن در عکس‌ها و فیلم‌ها هم می‌تواند به ضرر فرد تهدیدگر تبدیل شود چون «هرکس به وسیله سیستم‌های رایانه‌ای، فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف و آن را منتشرکند، به نحوی که عرفا موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از ۹۱ روز تا دوسال یا جزای نقدی از پنج تا ۴۰ میلیون ریال یا هردو مجازات محکوم خواهدشد.»
هرچند وجود دادسرای ویژه جرایم سایبری، اهمیت پیگیری قانونی چنین جرایمی را نشان می‌دهد اما به نظر می‌رسد که با توجه به عواقب شدید این نوع افشاگری‌ها برای فرد قربانی، میزان مجازات مقرر شده در این قانون به نسبت جرم ارتکابی نا‌کافی است.
